57 (301)

rzystaniu terapeutycznej funkcji tańca. Zwiększa to jej skuteczność oraz przyczynia się do uatrakcyjnienia wykorzystywanych technik oddziaływania korekcyjnego.

Muzykoterapia jest przydatna przy korekcji niektórych zaburzeń w psychice i zachowaniu się dzieci i młodzieży. Można ją stosować w odniesieniu do dzieci nerwicowych, agresywnych, biernych społecznie, przewlekle chorych. Wpływając korzystnie na samopoczucie, rozładowując stany zwiększonej pobudliwości nerwowej, stany lękowe i depresyjne, oddziałuje stymulująco na aktywność, muzykoterapia może spełniać pozytywną funkcję regulacyjną.

W postępowaniu psychokorekcyjnym znajduje zastosowanie literatura piękna. Tę formę oddziaływania terapeutycznego nazywamy biblioterapią. Może ona być wykorzystana dla dokonania korekcji nieprawidłowo ukształtowanych postaw, aspiracji, wartości, zdeformowanego obrazu świata.

Biblioterapia znajduje zastosowanie w procesie rewalidacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz przewlekle chorej. Zainteresowanie treścią lektury, wyobrażanie sobie przebiegu opisywanych w niej zdarzeń, wystąpienie przyjemnych skojarzeń emocjonalnych przeciwdziała występowaniu myśli o chorobie oraz związanych z nią obaw i oczekiwań. Biblioterapia może ponadto sprzyjać rozbudzeniu i właściwemu ukierunkowaniu zainteresowań, potrzeb, aspiracji oraz u-kształtowaniu dostosowanych do możliwości celów życiowych. Zdaniem W. Krzemińskiej „człowiek chory lub załamany wewnętrznie musi się zdobyć na najwyższy możliwy w jego stanie wysiłek przetworzenia swego życia na inne, wynalezienie nowych celów i nowych dróg do ich osiągnięcia”.¹ Lektura należycie dobranych książek może sprzyjać wytworzeniu się „poprawnego obrazu swego położenia” oraz „wyobrażaniu sobie swojej przyszłości”, a „na podstawie rozmów i lektur w umyśle chorego mogą utwierdzić się dwa wyznaczniki nowych możliwości, oba związane ze światem zjawisk społecznych:

1. Nie jestem wyjątkiem, moi współtowarzysze niedoli tak jak ja cierpią, lękają się i tak samo muszą znaleźć wyjście z impasu. Byli już tacy, którzy tego dokonali, wobec tego i ja potrafię znaleźć cel w życiu.

BHHHBB9BE^3HPVBBBB|shiir[phppi

2. Nie jestem sam na święcie. Mam rodzinę, która mnie potrzebuje, liczy na mnie i teraz, tak samo jak ja, zastanawia się, jak ułoży się nasza przyszłość. Musimy razem rozwiązać powstałe problemy”.²

Biblioterapia wymaga wskazania książek posiadających określone walory i zachęcenia do ich przeczytania. Potrzebne jest wypracowanie w tym celu właściwej „receptury bibUoterapeutycznej”. Tworzą ją zestaw}^ bibliograficzne przydatne w odniesieniu do poszczególnych rodzajów zaburzeń. Terapeutyczne oddziaływanie książki może być wzmocnione przez odpowiednio ukierunkowaną rozmowę na jej temat, przeprowadzoną przez nauczyciela, bibliotekarza, psychologa lub pedagoga szkolnego.

Biblioterapia grupowa polega na wspólnym odczytywaniu wybranych fragmentów' literatury pięknej, na analizowaniu i ocenianiu postępowania przedstawianych postaci. Można również łączyć bibliotera-pię z psychodramą, omawiając, a następnie inscenizując określone utwory literackie i przydzielając role osobom, które są przedmiotem oddziaływania korekcyjnego.

Nadmierne zaabsorbowanie lekturą może pociągać za sobą ujemne skutki, które należy uwzględnić, stosując biblioterapię. Są nimi przerost wyobraźni oraz skłonność do marzycielstwa jako namiastka rzeczywistego działania. Wytworzenie się wyidealizowanej wizji świata opartej na treściach zawartych w literaturze pięknej bywa źródłem zniechęcenia, pesymizmu, izolacji od realnie istniejącej, „szarej” rzeczywistości, rezygnowania z prób jej przetwarzania i doskonalenia. Uwzględniając powyższe zastrzeżenia, literatura piękna powinna być tak wykorzystywana, aby wpływała na ukształtowanie się struktury osobowości oraz internalizację wartości sprzyjających uczestnictwu w skutecznym, a przy tym dostosowanym do posiadanych możliwości psychofizycznych działaniu.

Wykorzystując biblioterapię w^r procesie rewalidacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej i przewlekle chorej, należy prawidłowa oceniać zakres jej stosowalności. Jak zaznacza W. Krzemińska, „...oddziaływanie przez literaturę piękną jest tylko jedną z wielu form terapii pomocniczej. Nie należy jej roli przeceniać, gdyż sama książka niewiele może zdziałać: przez długi czas konieczny tu jest ścisły kontakt chorego z drugim, świadomym swoich celów w stosunku do niego człowie-

241

1

W. Krzemińska Literatura piękna a zdrowie psychiczne. Warszawa PZWL 1973, -s. 14.

2

Ibidem, s. 115.