6

Niespójność tej koncepcji wyraża się choćby w problemie: „Jak pogodzić indywidualność i niepowtarzalność sytuacji jednostki z jej zaszufladkowaniem do określonej kategorii?” Co prawda autorki tego modelu podkreślały, że pracownik socjalny nie może być tylko przedstawicielem zbiurokratyzowanej agencji, lecz pełni rolę służebną wobec osób potrzebujących, wychodząc naprzeciw ich problemom, to jednak musi mieć także świadomość, że realizuje funkcje i zadania, które mają określone granice.

Cechą charakterystyczną funkcjonalnego modelu była tendencja do poszukiwania rozwiązań systemowych, usprawniających'7unkcio~ nowanic człowieka w środowisku, ograniczanie uzależniającego wply-

wu pracownika socjalnego na przebieg działań naprawczych w procesie pomocy, w który zaangażowane są różne agencje, zgodnie

z kryterium funkcjonalnynTT"

> M»«łel zwrientwwany na rozwiązywanie problennśw rozwinięty został w latach pięćdziesiątych przez Helen Perlman z Chicago. Ta odmiana metody pracy z przypadkiem koncentruje się na osobie mającej problem, poszukiwaniu możliwycti rozwiązań problemu?^-

podjęciu decyzji i działaniu ukierunkowanym na przezwyciężanie

problemu. Ważne jest, by to osoba potrzebująca pomocy wskazała problem (subiektywne spojrzenie osoby w danej sytuacji), a pracownik socjalny wspomógł ją jedynie w identyfikacji problemu i ewentualnym ukierunkowaniu oraz wsparciu w procesie jego rozwiązywania.

Celem pracy socjalnej w tym podejściu jest jak najpełniejsze zaaiu gażowanie klienta w działania pomocowe oraz zmobilizowanie sił wewnętrznych i zewnętrznych na rzecz zadowalającego (lub / i) saty-

sfakcjonującego spełniania roli. W tym modelu pełne zastosowanie może znaleźć kontrakt socjalny.

Pracownik i klient mają osiągnąć porozumienie co do konkretnego problemu, jakiemu należy zaradzić i przypuszczalnego czasu trwania usługi.

t Model modyfikacji zachowań - rozwinięty został w pracy socjalnej w latach sześćdziesiątych, w oparciu o psychologię behawioralną, zwłaszcza przez Edwina Thomasa z Uniwersytetu Michigan. Podejście to opiera się na wynikach badań Skinnera, Eysencka, Gantta i innych, a przyjmuje, że:

1) zachowania jednostki przypadają głównie na dziedzinę reakcji lub działań operacyjnych;

Praca socjalna z przypadkiem w ujęciu tego modelu koncentruje się na różnych formach terapii wzmacniającej pożądane oraz osłabiając ąjnićpoz2[danjrzaęhowE^^

2)    zachowania zostały wyuczone w procesie wytwarzania odruchów, a więc

3)    podlegają tym samym prawom uczenia się jak tzw. zachowania normalne;

4)    zachowania jednostki podatne są na modyfikacje poprzez sta-ranne~źastosowanie tego, cowiadomo o uczeniu się i modyfikacji²¹.

kacja zachowań i praca nad problemem organizuje się wokół zadań lub czynności problemowych wypracowanych wspólnie przez pracownika i klienta. Zadanie może wyznaczać ogólny kierunek działań klienta, np. „poprawić kontakty w rodzinie” lub określić zachowania dotyczące konkretnych sytuacji, choćby „zatelefonować do żony i zawiadomić o późniejszym powrocie do domu”. Pracownik skunia swe wysiłki na tym, aby pomóc klientowi w wykonaniu pewnych zadań. Wykorzystuje w tym celu eklektyczną kombinację działań interwencyjnych - od rozwoiu wewnętrznego do przekazania zewnętrznych czynników wzmacniających.

W praktyce pracy socjalnej omówione powyżej modele zdają się być raczej podejściami terapeutycznymi, a nie ogólnymi teoriami pracy z przypadkiem i ulegają ciągłym przeobrażeniom, będąc wzbogacanymi o nowe doświadczenia profesjonalne. Ich przyszły rozwój zależy od możliwych zastosowań w praktyce, od metod użytych do badania tej praktyki i wyjaśniania pojęć na temat różnorodności zastosowań różnych podejść²².

4.2.4. Zasady w stosowaniu metody indywidualnych

przypadków

Bez względu na rodzaj przypadku w procesie pomocy muszą być realizowane i towarzyszyć mu od pierwszego kontaktu z klientem określone reguły postępowania:

a) zasada akceptacji - polegająca na respektowaniu podopiecznego jako osoby ze wszystkimi jego problemami i trudnościami, zrozumienie dla jego nieporadności, odmienności, szacunek dla jego osobistych decyzji i wyborów;

²¹    R.A. Skidmore, M.G. Thackeray, Wprowadzenie do pracy socjalnej..., s. 74.

²²    Tamże, s. -76, za: R.W. Roberts, R.H. Nee (red.), Thcories of social caseworh, Chicago University Press, 1972, s. 363.

99