6 (1296)

Jmrhtoi CttffiłUnrifi MlnMan    w Munujb Cmt*

twfikM w KrakcwW

gfctdl IT88J (V<ki vv aktach prawnych wobec ludu w iwok^i dobrach pn(v w< tnienenic pai^atcsyiny, za-k ład a nic »MH I In.

Duią powagą i pny)alai| króla citaył się Joachim tJjswór Chreptowl>7 (1T1>—1812). i erosem wielki ItancMri litcwak! twórca wspanialej biblioteki w HieiorMCh, iwląiany ideowo i Familią. Współpracownik Santoyakiffo w przygotowywaniu kodeksu, ocalony wysoko aa wkdit akonomiciną praca fiajokra-tów bancutkich, był swołetmikiem i inicjatorem idei Mkotnktwa pahatwowegpx opiekunem akademii wtleó-«kiej i askół litewzkłch oraa autorem wielu roapraw w duchu Itajokratyamu. którego założenia ideowe re-aliaował w swoich dobrach.

Do wybitnych członków należał również Adam Kwi-miera Caartoryaki (1734—1823). doświadczony w aa-

»

jkresie zagadnień pw—_

tv Rycerskiej, znany szeroko w    ^

a hojnej reki. mecenas kultury o ambicjach naukowych i pisarskich, skupiający wokół swoich Puław najwybib' rnejsa© jednostki w kraju. Interesował sią również żywo teatrem Jako teoretyk i twórca komedii satyrycano-oby-ctałowych. Reprezentant umiarkowanej postępowości w Komisji zajął sią pracami Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych oraz sprawą wychowania dziewcząt, czemu m. in. poświęcił swoje JLiaty o edukacji. Ponadto opracował dla użytku młodzieży szkolnej Oboidązkl studenckie (1775). rodzaj katechizmu moralnego, będącego parafrazą katechizmu rycerskiego, wydanego dla Szkoły Rycerskiej o rok wcześniej. Wielostronne zainteresowania i zajęcia Czartoryskiego, poróżnienie polityczne z królem oddalały go niekiedy na czas dłuższy od prac Komisji.

Najwybitniejszy i najbardziej oddany sprawom edukacji był niewątpliwie Ignacy Potocki (1788— IflOfh. dwudziestotrzyletni magnat w cKwili objęcia mandatu, wychowanek Kolegium Konarskiego, obdarzony dużej miary intuicją pedagogiczną, która zjednała mu w aferach magnackich żartobliwą nazwę ..bakałarza**, a wśród ogółu miano „godnego nauk krajowych przewodnika”. On niemal jedyny z komisarzy przeszedł systematycznie publiczny kur?? nauki szkolnej, co przy dużsj znajomości pedagogicznej literatury polaku>j I obcej uczyniło* go głównym organizatorem prac Komisji, 35. Jego inicjatywy powstało Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, którego był długoletnim przewodniczącym. Jśgo zapałowi f ofiarnej pracy zawdzięcza ta instytucja wielo celowych i shizznych pomysłów oraz pr«rpis‘'W wythe* wawczych, jakkolwiek życic polityczne i jemu nie pozwalało oddać się w pełni pracom edukacyjnym.

Do członków najmniej zasłużonych, obcłą*»myęh po.

tl