7 (1894)

cet in quantum ipsa essentia secun-dum rationem intelligendi conside-ratur ut aliud quid quam habitudo ad Deum, a qua habet rationem cau-sae finalis, et ad quem ordinatur ut ad finem. Sed secundum aliam modum creatura potest dici per essentiam bona, in quantum scilicet essentia creaturae non invenitur sine habitu-dine ad Dei bonitatem; et hoc inten-dit Boetius in libro De hebd.

AD SECUNDUM dicendum, quod non solum negatio dici tur id quod est rationis tantum, sed quae-dam relatio, ut dictum est, in corp. art.

AD TERTIUM dicendum, quod omnis relatio realis est in genere de-terminato; sed relationes non reales possunt circuire omne ens.

AD QUARTUM dicendum, quod diffundere, licet secundum pro-prietatem vocabuli videatur impor-tare operationem causae efficientis, tamen largo modo potest importare habitudinem cuiuscumque causae si-cut influere et facere, et alia huius-modi.

Cum autem dicitur quod bonum est diffusivum secundum sui rationem, non est intelligenda effusio secundum quod importat operationem causae efficientis, sed secundum quod importat habitudinem causae finalis; et ta lis diffusio non est me-diante aliqua virtute superaddita.

Dicit autem bonum diffusionem causae finalis, et non causae agentis: tum quia efficiens, in quantum wiem możemy rozumieć po pierzusze jako coś różnego od odniesienia do Boga, które stanowi o tym, że ma ona charakter przyczyny celowej i jest przyporządkowana do Boga jako do celu. Jednak w innym sensie stworzenie można nazwać dobrym przez istotę, o ile mianowicie istota stworzenia nie występuje bez odniesienia do dobroci Bożej - i to właśnie ma na myśli Boecjusz w księdze O hebdomadach.

W odpowiedzi NA DRUGĄ rację należy stwierdzić, że nie tylko negacja wyraża coś czysto myślowego, lecz także niektóre relacje, jak powiedziano w korpusie artykułu.

W odpowiedzi NA TRZECIĄ rację należy stwierdzić, że każda relacja realna należy do określonego rodzaju, jednak relacje myślowe mogą przebiegać wszystkie byty.

W odpowiedzi NA CZWARTĄ rację należy stwierdzić, że chociaż udzielanie we właściwym tego słowa znaczeniu zdaje się wyrażać działanie przyczyny sprawczej, to jednak w szerokim sensie może wyrażać odniesienie wszelkiej przyczyny, tak jak wpływanie, czynienie i tym podobne.

Gdy zaś mówimy, że udzielanie należy do istoty dobra, udzielania tego nie należy rozumieć w sensie działania przyczyny sprawczej, ale w sensie odniesienia przyczyny celowej. Toteż takie udzielanie nie wymaga pośrednictwa jakiejś dodanej władzy.

Dobro zaś wyraża udzielanie się przyczyny celowej, a nie sprawczej: już to dlatego, że przyczyna spraw-huiusmodi, non est rei mensura et perfectio, sed magis initium; tum quia effectus participat causam effi-cientem secundum assimilationem formae tantum, sed finem consequi-tur res secundum totum esse suum, et in hoc consistebat ratio boni.

AD QUINTUM dicendum, quod dupliciter aliqua possunt esse unum in Deo secundum rem.

Uno modo ex parte eius in quo sunt tantum, et non ex propria ratio-ne, sicut scientia et potentia. Non enim scientia ex hoc quod scientia, est idem quod potentia secundum rem, sed ex hoc quod est divina. Et quae sic sunt unum re in Deo, in creaturis inveniuntur secundum rem differre.

Alio modo ex ipsa ratione eorum quae dicuntur esse unum realiter. Et sic bonum et ens sunt unum in Deo realiter, quia de ratione boni est quod non differat secundum rem ab ente; et ideo ubicumque invenitur bonum et ens, sunt idem secundum rem.

AD SEXTUM dicendum, quod sicut ens est quoddam essentiale, et quoddam accidentale; ita et bonum quoddam essentiale, et quoddam accidentale; et eodem modo amittit ali-quis bonitatem sicut esse substantia-le vel accidentale.

AD SEPTIMUM dicendum, quod ex habitudine praedicta contin-gil quod bonum secundum rationem dicatur ens determinare vel infor-mare.

cza jako taka nie jest miarą i doskonałością rzeczy, ale raczej jej początkiem, już to dlatego, że skutek uczestniczy w przyczynie sprawczej jedynie pod względem podobieństwa formy, cel zaś rzecz osiąga całym swoim istnieniem - i to właśnie stanowi rację dobra.

W odpowiedzi NA PIĄTĄ rację należy stwierdzić, że w Bogu jakieś rzeczy mogą być realnie jednym dwojako.

Po pierzosze jedynie ze względu na to, w czym te rzeczy są, a nie z własnej istoty, tak jak wiedza i moc. Wiedza jako wiedza bowiem nie jest realnie tym samym co moc, ale jest taka tylko dlatego, że jest boska. Te więc rzeczy, które w ten sposób są w Bogu czymś realnie jednym, w stworzeniach różnią się realnie.

Po drugie z samej istoty tych rzeczy, o których mówimy, że są realnie jednym. Dobro i byt są więc w Bogu realnie jednym w tym właśnie sensie, ponieważ do istoty dobra należy to, że nie różni się realnie od bytu. Dlatego wszędzie, gdzie występuje dobro i byt, są one realnie tym samym.

W odpowiedzi NA SZÓSTĄ rację należy stwierdzić, że jak byt jest isto-towy lub przypadłościowy, tak również dobro jest istotowe lub przypadłościowe. Stąd w taki sam sposób traci się dobroć, jak i istnienie - substancjalne lub przypadłościowe.

W odpowiedzi NA SIÓDMĄ rację należy stwierdzić, że dobro determinuje lub formuje byt myślowo ze względu na wyżej wspomniane odniesienie.

21