83 (154)

/ ROZWIĄZANIA ZADAŃ - Poziom podstawowy

ROZWIĄZANIE ZADANIA 23. Schorzenia podane w zadaniu są spowodowane niedoborem następujących składników diety:

A - anemia czyli niedokrwistość - żelaza (V),

B - krzywica czyli odwapnienie kości u dzieci - witaminy D (III),

C - zaburzenie widzenia o zmierzchu, czyli kurza ślepota - witaminy A (I),

D - szkorbut - witaminy C (II).

ROZWIĄZANIE ZADANIA 24. Na schemacie ilustrującym budowę układu pokarmowego człowieka zaznaczono strzałkami dwa ważne narządy - wątrobę i trzustkę.

wątroba

Rolą wątroby (niezwykle ważnego, aktywnego metabolicznie narządu o różnorodnych funkcjach) jest m.in. magazynowanie cukrów w postaci glikogenu.

Trzustka, obok funkcji gruczołu dokrewnego, pełni rolę trawienną - wydziela ona do światła dwunastnicy tzw. sok trzustkowy zawierający m.in. antylazę trzustkową - enzym rozkładający wielocukry poprzez hydrolizę wiązań gliko-zydowych, występujących pomiędzy cząsteczkami cukrów prostych.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 25. Dwunastnica to odcinek jelita cienkiego o długości ok. 12 cali, czyli 25 - 30 cm, rozpoczynający się tuż za żołądkiem, biorący aktywny udział w procesach trawiennych. Funkcje trawienne tego odcinka to:

-    zbieranie wydzielanego w trzustce soku trzustkowego, zawierającego enzymy trawiące praktycznie wszystkie składniki pokarmowe - białka, cukry, tłuszcze (2),

-    wydzielanie przez gruczoły jej ściany silnie zasadowej wydzieliny, która umożliwia działanie enzymów trawiennych dwunastnicy - dla nich optymalne do działania pH wynosi ok. 8 (3),

-    w dwunastnicy znajduje się również ujście przewodu żółciowego (dzięki któremu do jej światła dostaje się żółć produkowana w wątrobie), co jest bardzo istotne dla trawienia tłuszczów - żółć emulguje tłuszcze i ułatwia tym samym działanie enzymom trawiennym zwanym lipazami (4).

ROZWIĄZANIE ZADANIA 26. Dieta wegan, poprzez zupełny brak produktów pochodzenia zwierzęcego - mleka i jego przetworów, mięsa, jaj, ryb jest niepełnowartościowa i uboga w niektóre ważne dla funkcjonowania składniki. Stosowanie jej jest niebezpieczne, zwłaszcza u dzieci: w ich młodych organizmach brak jakiegoś składnika budulcowego lub regulatorowego wywołuje zaburzenia rozwojowe.

Dieta wegańska bezwzględnie nie powinna być stosowana u dzieci gdyż:

-    występuje w niej niedobór białek pełnowartościowych, zawierających aminokwasy egzogenne, niezbędne do prawidłowego rozwoju,

-    zawiera niewystarczające ilości niektórych składników mineralnych np. wapnia,

-    zawiera zbyt mało witaminy D, niezbędnej do rozwoju kości.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 27. Aminokwasy egzogenne (m.in. tryptofan, treonina, lizyna) to takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i w związku z tym muszą być pobrane z pokarmem. Ich bogatym źródłem są produkty zwierzęce. Po analizie diagramów można więc wyciągnąć wniosek, iż pochodzenie zwierzęce mają produkty A i C, ze względu na wyższą niż w pozostałych zawartość aminokwasów egzogennych w 100 gramach produktu.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 28. Witamina B, (tiamina) uczestniczy w procesach utleniania biologicznego, reguluje przemiany węglowodanów i tłuszczów oraz warunkuje prawidłowe funkcjonowanie tkanki nerwowej. Niedobór witaminy B| jest bardzo niebezpieczny, wywołuje chorobę beri-beri - zapalenie i degenerację nerwów, zanik mięśni, niewydolność układu krążenia. Prawidłowa odpowiedź: D

Pozostałe, wymienione w zadaniu choroby są wywołane odpowiednio niedoborem:

-    szkorbut-witaminy C,

-    kurza ślepota - witaminy A,

-    krzywica - witaminy D.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 29. Na schematach widoczne są różnice w budowie ściany jelita cienkiego i żołądka. Są to np.:

-    różnica w grubości mięśniówki (grubsza w żołądku),

-    różna ilość warstw mięśni (żołądek - 3, jelito - 2),

-    inny rodzaj gruczołów w śluzówce (żołądkowe i jelitowe),

-    inny sposób pofałdowania powierzchni błony śluzowej (w jelicie fałdy są większe).