88 89

PODSTAWY PODOLOGII KOSMETYCZNEJ

Obwodzenie powstaje przez połączenie ruchów odbywających się dookoła osi czołowej i strzałkowej. Zakres ruchów w stawie biodrowym jest mniejszy niż w stawie barkowym ze względu na głębsze osadzenie panewki stawu biodrowego.

14.4. Biomechanika stawu kolanowego

Staw kolanowy (articulatio genus) to największy staw ludzkiego ciała, łączący kość udową z kością piszczelową. W jego skład wchodzi rzepka, należąca do trzeszczek Głowę stawową tworzą kłykcie (przyśrodkowy i boczny) kości udowej, a panewkę - kłykcie piszczeli.

Rzepka, największa trzeszczka ciała, jest przymocowana do stawu kolanowego troczkami rzepki przyśrodkowymi i bocznymi.

Łąkotka przyśrodkowa i boczna to twory zbudowane z tkanki włóknistej, służące do lepszego dopasowania się powierzchni stawowych. Łąkotki mogą przesuwać się w stawie i dopasowywać do warunków powstających w stawie w czasie marszu czy stania.

Ciało tłuszczowe przedrzepkowe to twór znajdujący się w torebce stawowej pod błoną maziową, który dopasowuje się do przestrzeni stawowej w czasie ruchów kończyny. Przy zgiętym kolanie wypełnia ono przestrzenie między kłykciami kości udowej.

Kaletki maziowe stawu kolanowego:

■    zachyłek podkolanowy,

■    kaletki przedrzepkowe:

—    podskórna,

—    podpowięziowa,

—    podścięgnowa,

■    kaletka podrzepkowa głęboka,

■    kaletka nadrzepkowa.

Więzadła wewnętrzne stawu kolanowego:

■    więzadło krzyżowe przednie - biegnie od kłykcia bocznego kości udowej do pola mię-dzykłykciowego piszczeli,

■    więzadło krzyżowe tylne - biegnie od wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej do pola międzykłykciowego tylnego piszczeli,

■    więzadło łąkotkowo-udowe przednie i tylne - biegnie od tylnego rogu łąkotki bocznej do wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej,

■    więzadło poprzeczne kolana - łączy najbardziej do przodu wysunięte punkty łąkotek.

Więzadła zewnętrzne stawu kolanowego:

■    więzadło poboczne piszczelowe,

■    więzadło poboczne strzałkowe,

■    więzadło podkolanowe skośne,

■    więzadło podkolanowe łukowate,

■    troczek przyśrodkowy rzepki,

■    troczek boczny rzepki.

88 I ROZDZIAŁ XIV lorebka stawowa przyczepia się do kości udowej i piszczelowej. Torebka ta, to obszerny lwór zbudowany z błony maziowej i włóknistej. Błona włóknista znajduje się tylko z przodu I po bokach, a właściwa torebka składa się tylko z błony maziowej.

I 'odstawowe informacje o kształcie kończyny uzyskuje się po określeniu linii Mikulicza, <zyli osi mechanicznej. Oś mechaniczna przebiega od środka głowy kości udowej do •.rodka powierzchni stawowej bloczka kości skokowej. Na radiogramach linia Mikulicza powinna przebiegać przez środek stawu kolanowego. Jeżeli linia Mikulicza przebiega na zewnątrz stawu kolanowego, mamy do czynienia z typem koślawym kolana. Jeżeli linia przebiega przyśrodkowo to taki przebieg określa staw kolanowy szpotawy.

Oś anatomiczna to linia wyznaczona przez kość piszczelową - przechodzi przez środek pola międzykłykciowego oraz środek trzonu kości piszczelowej.

budowa i funkcja stawu kolanowego wynikają z przyjęcia przez człowieka postawy pionowej. Kontrolę nad prawidłową biomechaniką stawu sprawuje układ nerwowy poprzez mceptory czucia głębokiego, znajdujące się w różnych strukturach wewnątrzstawowych i okołostawowych, dostarczając informacji o ułożeniu przestrzennym stawu. Kolano stanowi jedynie ogniwo w łańcuchu kinematycznym kończyny dolnej, pełniąc rolę podporową I lokomocyjną.

Bardzo ważną rolę w biomechanice stawu kolanowego pełnią zakończenia czucia głębokiego. W kolanie wykryto cztery kategorie zakończeń nerwowych:

■    ciałka Ruffiniego to statyczne i dynamiczne mechanoreceptory, zdolne do sygnalizowania statycznej pozycji stawu, ciśnienia śródstawowego oraz zakresu i szybkości ruchu. Uaktywniają się w czasie ruchu.

■    ciałka Pacciniego, nieaktywne w warunkach fizjologicznych, ale uaktywniają się w czasie przyśpieszania, zwalniania. Są mechanoreceptorami dynamicznymi.

■    ciałka Golgiego to największe mechanoreceptory kolana, które mierzą napięcie wię-zadeł w czasie ustawienia stawu w położeniach granicznych.

■    wolne zakończenia nerwowe tworzą system ochronny i uaktywniają się w chwili zadziałania nieprawidłowych czynników mechanicznych lub chemicznych.

Staw kolanowy jest odmianą stawu zawiasowego. Jego prawidłowym położeniem jest pozycja wyprostowana. Części tylne torebki stawowej są wówczas napięte. Ruchy w stawie kolanowym odbywają się dookoła dwóch osi, ustawionych do siebie pod kątem prostym. Jeden ruch jest ruchem zgięcia i prostowania, a drugi ruchem obrotowym dookoła osi podłużnej goleni.

Zakres ruchów w stawie kolanowym jest większy niż w każdym innym stawie i wynosi 160-170°. Maksymalne prostowanie sprowadza udo i goleń do jednej prostej. U noworodków ograniczony jest wyprostny, który wynosi poniżej 180°. U niektórych osób może występować nadmierny wyprost - do 200° (genu recurvatum). Ruchy obrotowe odbywają się w każdym położeniu stawu, z wyjątkiem krańcowego prostowania i zgięcia.

Staw kolanowy ma tylko jeden mięsień prostujący - mięsień czworogłowy uda. Główne zginacze stawu kolanowego to mięsień półbłoniasty, półścięgnisty i dwugłowy uda.

ROZDZIAŁ XIV I 89