96 97

PODSTAWY PODOLOGII KOSMETYCZNEJ

■    markery resorpcji kostnej:

—    wapń,

—    hydroksyprolina,

—    winianooporna fosfataza kwaśna (TRAP),

—    glikozydy hydroksyproliny,

—    pirydynolina (PYR) i deoksypirydynolina (DPYR),

—    usieciowane telepeptydy kolagenu typu I (Nt., CTx, C-telepeptyd).

W leczeniu osteoporozy stosuje się:

■    wapń,

■    witaminę D,

■    hormonalną terapię zastępczą,

■    kalcytoninę,

■    biofosfoniany,

■    fluor,

■    sterydy anaboliczne,

■    ipriflawon,

■    stront,

■    tiazydy,

■    parathormon,

■    wysiłek fizyczny i ćwiczenia.

Wapń umiejscowiony w kościach ma funkcję podporową, a zjonizowany w płynie poza i śródkomórkowym pełni rolę aktywatora i inhibitora enzymów biorących udział w krzepnięciu krwi, przenosi sygnały elektryczne i chemiczne z powierzchni komórki do struktur biochemicznych wewnątrz komórki. Wapń uruchamia wiele mechanizmów biochemicznych prowadzących do skurczu, sekrecji lub proliferacji. Wapń jest składnikiem błon komórkowych, decydującym o ich przepuszczalności.

Głównymi regulatorami kalcemii są parathormon, aktywne metabolity witaminy D oraz kal cytonina. Kalcytonina hamuje resorpcję wapnia i efekt osteolityczny parathormonu w kościach i w nerkach, doprowadzając do zmniejszenia stężenia wapnia w osoczu W kościach wapń występuje w postaci soli wapniowo-fosforanowych (hydroksyapatyty) Witamina D pochodzi z przewodu pokarmowego, głównie z produktów takich, jak ryby jaja, wątroba zwierzęca, produkty mleczne. Część powstaje pod wpływem promieniowania ultrafioletowego działającego na znajdujący się w skórze dehydrocholesterol. Metabolizmem witaminy D regulują parathormon oraz stężenie wapnia i fosforu w osoczu, a także prolaktyna, hormon wzrostu, hormony płciowe i prostaglandyny.

Kość gąbczasta jest bardziej aktywna metabolicznie od kości zbitej. Zmiany resorpcyjne są 4-krotnie bardziej nasilone w obrębie kości gąbczastej w porównaniu do zbitej. Gęstość kości gąbczastej zmniejsza się nawet o 10% w skali roku.

Największy wpływ na osteoblasty mają estrogeny. W okresie niedoboru estrogenów obserwuje się wzrost liczby osteoklastów, co nasila resorpcję beleczek kostnych. Estrogeny wiążą się z jądrowym receptorem w obrębie osteoblastów i pobudzają syntezę transformującego czynnika wzrostu. Czynnik ten nasila apoptozę osteoklastów, czyli naturalny proces obumierania komórek. Mniejsze stężenie estrogenów to mniej czynnika TGF-p i dłuższe przeżywanie osteoklastów, czyli komórek resorpcji kostnej.

96 I ROZDZIAŁ XIV i .lównymi efektami działaniu blofotfonlnnów na szkielet są:

•    zahamowanie zależnej od osteoblnstów resorpcji kostnej,

■    hamowanie mineralizacji kości I chrząstki w mechanizmie inhibicji tworzenia kryształów liydroksyapatytu.

I luor bardzo silnie stymuluje tworzenie tkanki kostnej, zwiększa masę szkieletu poprzez

•    /ęściowe odbudowanie mikroarchitektury szkieletu.

ńtorydy anaboliczne zwiększają masę kostną, szczególnie wpływając na kość korową. 14 8. Metody oceny zmian kostnych

!• nhczyna dolna stanowi bardzo ważny narząd organizmu człowieka. Składa się z czte-mch części: obręczy miedniczej, uda, podudzia i stopy. Jej głównymi funkcjami są:

■    lunkcja lokomocyjna,

■    podtrzymanie ciężaru ciała,

■    zachowanie równowagi podczas stania czy przemieszczania się,

■    imortyzacja niebezpiecznych wstrząsów podczas chodzenia, biegania i skoków.

Ponieważ na stopy naciska praktycznie cały czas ciężar ciała, natura wyposażyła je w odpowiedni układ kości, tworzących łuki poprzeczne i podłużne. Aby ciężar rozłożyć mógł się równomiernie, najmocniejsze punkty stopy stanowią miejsca jej podparcia. Są lo: kość piętowa oraz głowy pierwszej i piątej kości śródstopia (nazywane punktami podparcia stopy).

14.8.1.    Badanie ortopedyczne

/aliczane jest do metod subiektywnych i polega na oględzinach kończyny dolnej. Badanie powinno być poprzedzone wywiadem, dającym wiedzę o uwarunkowaniach, które mogą wpływać na kondycję stopy, takich jak wiek, przebyte choroby, tryb życia, uprawianie sportów, zaobserwowane objawy. Badanie powinno być przeprowadzone w warunkach odciążenia (w pozycji siedzącej), obciążenia ciężarem własnym (w pozycji stojącej) oraz przy dodatkowym obciążeniu (pozycja stojąca na jednej kończynie - tej poddanej obserwacji, przy jednoczesnym ugięciu drugiej kończyny). W trakcie badania analizuje się również sposób poruszania, zakres ruchomości czynnej i biernej stawów, palpacyjnie ocenia się ocieplenie i ukrwienie kończyny.

14.8.2.    Metoda antropometryczna

Antropometria, jako dział antropologii, zajmuje się zbieraniem ilościowych danych o człowieku, a następnie, poprzez metody statystyczne, opisywaniem i porównywaniem różnic budowy i zachodzących w niej zmian (np. w rozwoju fizycznym). Zbierane dane opracowywane są z zastosowaniem ściśle ustalonych punktów pomiarowych, nazywanych punktami antropologicznymi. Badane są odległości, obwody oraz kąty między płaszczyznami lub liniami ciała czy szkieletu, wyznaczane między takimi punktami.

ROZDZIAŁ XIV | 9