antraktoza liści porzeczki cz II

Antraknoza liści porzeczek 261

jednego gatunku żywiciela poraża liście innego gatunku. Szkodliwość choroby polega na przedwczesnej defoliacji. Największe szkody występują na czarnej porzeczce, której pędy łatwo wymarzają po silnej epidemii antraknozy.

Objawy. Od połowy maja pojawiają się na liściach drobne plamki, początkowo jasnozielone później brunatne. Plamki te zlewają się w skupienia, przeważnie na brzegach liści. Na dolnej stronie blaszek liściowych w miejscu plamek tworzą się małe wzniesienia. Są to skupienia zarodników konidialnych tworzących się w łożach. Charakterystyczną cechą choroby jest opanowanie najpierw liści najniżej położonych i stopniowe przesuwanie się objawów ku górnym partiom krzewów porzeczek lub agrestu. Od początku lipca porażone liście zaczynają opadać, a w końcu lipca może dojść do całkowitej defoliacji. Drobne nekrozy mogą się tworzyć także na zielnych częściach pędów i na owocach.

Etiologia. Grzyb występuje saprofitycznie w stadium workowym, tworząc owocniki typu apotecjum oraz pasożytniczo w stadium konidialnym tworząc łoża. Apotecja są różnej wielkości, od 400 pm do 1 mm, wypełnione warstwą hyme-nialną złożoną z worków i parafiz. Worki są cylindryczne, a zarodniki workowe jednokomórkowe, bezbarwne, jajowate. Łoża tworzące się pod skórką żywych liści są różnej wielkości. Zarodniki koni-dialne są jednokomórkowe, bezbarwne zwężone na końcach i lekko zagięte. W łożach mogą się także tworzyć znacznie drobniejsze mikrokonidia.

Cykl rozwojowy. Główną formą zimującą grzyba i źródłem pierwotnego zakażania liści porzeczek jest stadium workowe, rozwijające się w opadłych liściach. Apotecja z workami dojrzewają pod koniec kwietnia. Zarodniki workowe wysiewają się w czasie opadów, w maju i w czerwcu. Okres inkubacji choroby trwa 8—12 dni. Stadium konidialne występuje w okresie wegetacji w kilka generacjach, których rozwój przerywa letnia susza.

Zwalczanie. Choroba jest łatwa do zwalczania metodami chemicznymi. Dobre wyniki dają opryskiwania fungicydami tiokarbaminowymi lub tryforyną. Opryskiwania należy rozpocząć w połowie maja

i powtarzać w czasie wilgotnej pogody, przeciętnie co dwa tygodnie.

Klasa Taphrinomycetes

Grzyby należące do tej klasy są pasożytami bezwzględnymi roślin. Charakterystyczną cechą tych grzybów jest wytwarzanie dikariotycznej grzybni, która przerastając przestwory międzykomórkowe pasożytuje w tkankach miękiszowych roślin. Faza dikariotyczna jest długa, co odróżnia je od pozostałych workowców i stanowi cechę typową dla grzybów z podgromady Basidiomycotina. Dikario-tyzacja następuje przez partenogamię, w czasie której dzieli się jądro haploidalne, lecz nie tworzy się ściana komórkowa, lub przez samotogamię, która u Taphrinomycetes polega na łączeniu się dwóch haploidalnych blastospor. Blastospory są zarodnikami konidialnymi powstającymi przez pączkowanie zarodników workowych lub wtórne pączkowanie blastospor. Cykl rozwojowy grzybów z klasy Taphrinomycetes obejmuje trzy odrębne fazy jądrowe:

1)    krótkotrwałą fazę diploidalną, od ka-riogamii w komórce dikariotycznej do me-jozy w komórce macierzystej worka,

2)    długotrwałą saprofityczną fazę haplo-idalną, od stadium młodego worka do kariogamii w blastosporach,

3)    długotrwałą pasożytniczą fazę dikario-tyczną, od podziału jądra haploidalnego w blastosporach do kariogamii w komórkach dikariotycznej grzybni.

Worki grzybów z klasy Taphrinomycetes powstają bezpośrednio na dikariotycznej grzybni i tworzą zwartą, palisadową warstwę, podobną do hymenium. Grzyby te nie tworzą owocników. Przedstawicielem rzędu Taphrinales jest rodzaj Taphrina, do którego należy kilkadziesiąt gatunków grzybów pasożytniczych, w tym dwa ważne w Polsce: Taphrina deformans i Taphrina pruni.