śluzówki i skórę. Zależnie od dawki i drogi wprowadzenia trucizny do organizmu objawy zatrucia występują po kilkunastu minutach (przez drogi oddechowe) lub 2—3 godzinach (zatrucie przez skórę). Objawami mogą być: bóle oczu, zwężenie źrenic, ucisk w klatce piersiowej, duszność, wymioty, bolesne kurcze jelit i biegunka.
W wypadku stwierdzenia zatrucia trzeba natychmiast wezwać lekarza i przedstawić mu do wglądu opakowanie środka, który spowodował zatrucie. Ułatwi to lekarzowi skuteczne leczenie chorego. W żadnym wypadku nie wolno podawać choremu oleju rycynowego ani innych olejów, mleka, alkoholu, gdyż substancje te ułatwiają szybkie wchłanianie trucizny przez organizm.
Wszystkie środki ochrony roślin, jako mniej lub więcej trujące dla człowieka i zwierząt domowych, powinny być przechowywane w oryginalnych opakowaniach, z dala od środków spożywczych i odpowiednio zabezpieczone przed omyłkowym spożyciem.
Niedopuszczalne jest używanie opakowań blaszanych po środkach ochrony roślin do celów gospodarczych oraz wyrzucanie ich na pola, do rowów i strumieni. Grozi to zatruciem wody używanej do picia i pojenia zwierząt. Opakowania papierowe powinny być spalone, a naczynia blaszane i z tworzyw sztucznych głęboko zakopane w ziemi z dala od studni.
Przyrządzanie roztworów formaliny, preparatów miedziowych i karbaminianów (zineb, maneb) nie wymaga stosowania szczególnych środków ostrożności, należy jednak unikać wdychania par preparatu i pyłów, a po pracy myć dokładnie twarz i ręce gorącą wodą z mydłem.
Szczególne środki ostrożności należy zachować przy pracy z preparatami fosforoorganicznymi. Przy opryskiwaniu tymi preparatami i przy przyrządzaniu roztworów trzeba koniecznie zabezpieczyć nos, oczy i usta oraz ręce maską, okularami i rękawicami. Wykonujący zabiegi w polu powinien ponadto mieć płaszcz ochronny z folii oraz nakrycie głowy. Ważną czynnością jest staranne wypranie lub wypłukanie wodą odzieży ochronnej w każdym dniu po zakończeniu pracy.
Podczas opryskiwania nie należy palić papierosów i spożywać posiłków. Po pracy należy się dokładnie umyć. Wodę użytą do mycia odzieży i aparatów trzeba wylać do dołów odległych od studzien i zbiorników z wodą.
Nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny przy stosowaniu preparatów zawierających związki fosforoorganiczne może spowodować zatrucie o przebiegu niezwykle gwałtownym i często kończącym się zgonem. Związki fosforoorganiczne łatwo są wchłaniane przez drogi oddechowe, przewód pokarmowy,
APARATY DO OCHRONY ROŚLIN
Ze względu na rozdrobnienie plantacji tytoniu używane są głównie aparaty lekkie, tzn. aparaty ręczne i plecakowe, przenoszone lub przewożone na taczkach przez jednego człowieka w czasie pracy. Nadają się one również do opryskiwania rozsady w inspektach. Aparaty ciężkie, konne i ciągnikowe, mogą być użyte na większych plantacjach (0,5-—1 ha i więcej) oraz do wykonywania zabiegów na plantacjach skupionych.
W ochronie tytoniu przed mączniakiem rzekomym opylanie roślin w inspęktach i na plantacji jest dotychczas przedmiotem doświadczeń. W praktyce stosuje się wyłącznie opryskiwanie.
Ze względu na sposób rozpylania cieczy i wielkość kropli opryskiwacze dzielimy na:
1) opryskiwacze ciśnieniowe (grubo- i średniokropliste);
2) opryskiwacze z pomocniczym strumieniem powietrza (drob-nokropliste);
3) wytwornice aerozoli.
Opryskiwacze ciśnieniowe. Wielkość kropli w opryskiwaczach ciśnieniowych waha się w granicach 50—250 mikronów1 i zależy od ciśnienia oraz średnicy otworu dyszy. Im większe ciśnienie i im mniejszy otwór dyszy, tym krople są drobniejsze. W uprawach polowych stosuje się kilka rodzajów dysz: a) dysze uderzeniowe, mające płytkę lub czopek uderzeniowy, dają szeroki strumień rozpylonej cieczy przy dość dużej równomierności opryskiwania i wyrównanej wielkości kropli;
5 — Atlas chorób 55
mikron = 0,001 mm.