BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (136)

260 Hyłet>rzysłante bila ha ej [>rst?cixi<ghh

W podobny sposób można obliczyć wskaźniki procentowego udziału każdego pojedynczego składnika majątku trwałego lub majątku obrotowego. Wskaźniki te pozwalają na poznanie wewnętrznej struktury majątku trwałego i majątku obrotowego. a tym samym umożliwiają pogłębienie analizy syntetycznej struktury majątkowe; przedsiębiorstwa. Należy podkreślić, iż przy obliczaniu szczegółowych wskaźników struktury podstawą odniesienia odpowiednich składników majątku mogą być aktywa ogółem, a także aktywa trwałe i aktywa obrotowe.

Duź\    Kiedy udział majątku trwałego w majątku całkowitym jest wysoki to:

udzimi    • majątek przedsiębiorstwa jest mało elastyczny, ponieważ jego zdol-

majątku ność dostosowawcza do zmian otoczenia jest stosunkowo niska, trwałego    . majątek przedsiębiorstwa jest ryzykowny, na wypadek zmian sytuacji

rynkowych,

•    taki majątek kreuje wysokie koszty stałe w postaci kosztów amortyzacji,

•    majątek trwały posiada relatywnie niską zdolność do generowania zysku.

Z powyższych względów nie należy dążyć do nadmiernego udziału majątku trwałego w majątku całkowitym przedsiębiorstwa.

Dutv    Struktura majątku zdominowana przez majątek obrotowy jest

udział z reguły korzystniejsza dla przedsiębiorstwa, ponieważ majątek ten: majątku    • w większym stopniu wpływa na wzrost przychodów ze sprzedaży

obrotowego ■ p_Qp_raWę obrotowości majątku,

•    przyczynia się do wzrostu zysku ze sprzedaży,

•    poprawia płynność finansową przedsiębiorstwa,

•    stwarza lepsze możliwości dostosowania majątku do potrzeb rynku, czyli jest to majątek o większej elastyczności i mniejszym ryzyku.

Należy jednak podkreślić, że niekiedy niski udział majątku trwałego w aktywach ogółem nie stanowi jeszcze wystarczającej podstawy do pozytywnej oceny struktury majątku. W niektórych przedsiębiorstwach niski udział majątku trwałego może wynikać z przestarzałych i zamortyzowanych środków trwałych. Wówczas taki majątek trwały może stanowić poważne zagrożenie dla rozwoju przedsiębiorstwa i osiągania zysku w przyszłości. Również niekiedy istotny wzrost udziału majątku trwałego w strukturze aktywów nie musi być oceniany negatywnie. Przedsiębiorstwo bowiem, co pewien czas, podejmuje się określonych inwe-stycji. Ich zakończenie w danym roku może prowadzić do poważnego zwiększenia udziału majątku trwałego w strukturze aktywów. Taki zaplanowany wzrost majątku trwałego, jeśli jest dostosowany do potrzeb przedsiębiorstwa należy ocenić pozytywnie.

Wskaźniki    Wskaźniki syntetycznej struktury majątku są z reguły uzupełniane

relacji wskaźnikami relacji. Obrazują one stosunek jednej grupy majątku do drugiej. Najszersze zastosowanie znalazł wskaźnik unieruchomienia majątku i wskaźnik produkcyjności majątku. Wskaźnik uruchomienia majątku obliczamy w sposób następujący:

aktywa trwale

Wskaźnik unieruchomienia majątku “ - - ■    ■ • -■—

____aktywa obrotowe_

Wskaźnik unieruchomienia majątku informuje o stopniu elastyczności przedsiębiorstwa w dostosowywaniu się do zmian rynkowych. Jeżeli jego wartość przekracza 1, to wskazuje on na przewagę majątku trwałego i świadczy jednocześnie o małej elastyczności przedsiębiorstwa w dokonywaniu zmian restrukturyzacyjnych. Majątek przedsiębiorstwa zdominowa- Wskaźng ny przez majątek trwały może stanowić poważną przeszkodę w tym majątku zakresie. Jeżeli natomiast wartość wskaźnika unieruchomienia majątku jest niższa od 1, to jest on wyrazem większych możliwości przedsiębiorstwa w przeprowadzaniu zmian. Kiedy omawiany wskaźnik rozpatrujemy w czasie, to każdy wzrost tego wskaźnika jest oznaką pogarszania się elastyczności przedsiębiorstwa, natomiast spadek jego wartości świadczy o poprawie sytuacji przedsiębiorstwa w omawianej dziedzinie.

Wskaźnik produkcyjności majątku obliczamy za pomocą następującej formuły:

aktywa rzeczowe

Wskaźnik produkcyjności majątku * -

aktywa finansowe

Wskaźnik produkcyjności majątku ukazuje relacje pomiędzy rzeczowymi składnikami majątku (środki trwałe i zapasy) a składnikami finansowymi (należności, udziały, akcje, papiery wartościowe, środki pieniężne). Korzystna sytuacja występuje w przedsiębiorstwie wówczas, gdy relacja pomiędzy składnikami rzeczowymi a finansowymi jest wyższa od 1. Majątek obsłu-gujący działalność produkcyjną w normalnej działalności przed- produkcyjności siębiorstwa powinien być większy od majątku finansowego⁶. Dla majątku oceny tego wskaźnika ważne jest również kształtowanie się jego w czasie. Wzrost wartości tego wskaźnika w rozpatrywanym okresie wskazuje na rozwojowe ukierunkowanie przedsiębiorstwa, inwestującego w majątek produkcyjny, natomiast spadek wartości wskaźnika oznacza brak pewności przedsiębiorstwa w zakresie sytuacji rynkowej. Następuje wówczas odpływ środków z majątku produkcyjnego do majątku finansowego. W ten sposób przedsiębiorstwo stara się uzyskiwać przychody z operacji finansowych, a nie z operacji gospodarczych.

Wskaźniki ogólnej struktury majątku oraz wskaźniki relacji dotyczące rozpatrywanego przedsiębiorstwa przedstawiono w tabeli 6.5.

Dotyczy to głównie przedsiębiorstw produkcyjnych, a nie np. biur maklerskich.