bożena wojtasik doradca zawodu strona� 89

83

jest ukierunkowanie dalszych samodzielnych działań radzącego się w zakresie rozwiązywania problemu;

—    umożliwiają prezentację siebie jako osoby kompetentnej i godnej zaufania oraz gotowej do udzielania pomocy;

—    określają ustosunkowanie się doradcy do apelu i osoby radzącego się;

—    przekazują apel, mający na celu wywarcie nacisku na radzącego się, aby ten zaakceptował proponowane działania i rozwiązania oraz postępował zgodnie /. udzielonymi wskazówkami.

4.    Kanał doradcy — metody i środki, którymi przekazywany jest komunikat doradcy do radzącego się.

5.    Szumy — wszelkie zakłócenia w komunikacji między doradcą a radzącym się ^{1 2}.

Nadawcami mogą być doradcy profesjonalni i nieprofesjonalni ⁿ. Często niektórzy z nich nic są obiektywnymi informatorami, jak np. rodzice, którzy nie mają wystarczających informacji o zawodach, lub doradcy w zakładach pracy, w których są niedobory pracowników ^{3 4}. Każda grupa nadawców, zdaniem A. Kochlewskiej, wyraża przez podawane informacje swoje interesy i preferencje. Ze względu na wyobrażenia co do oczekiwań odbiorców, doradca selekcjonuje informacje i decyduje, jakie treści przekaże radzącemu się, a jakie przed nim ukryje

W procesie przekazywania informacji bardzo ważnym czynnikiem jest także wiedza doradców- o odbiorcach. Informacje nie mogą być bowiem sprzeczne z ich wyobrażeniami i oczekiwaniami, ponieważ będą wtedy odrzucone. Fakt ten tłumaczy teoria dysonansu poznawczego L. Fcstinge-ra ⁵. W sytuacji decyzyjnej uczniowie unikają informacji zwiększających dysonans. Badając uczniów w trakcie podejmowania decyzji zawodowej M. Czerwińska-Jasiewicz stwierdziła, iż uczniowie, którzy podjęli już decyzję, dostrzegają jedynie informacje ją popierające, unikając informacji zmuszających do zmiany decyzji⁶. Ważnym warunkiem przyswajania informacji są zdaniem K. Lelińskicj potrzeby i zainteresowania odbiorcy oraz znaczenie, jakie ma informacja dla grupy społecznej, w której się człowiek znajduje. Wskazane jest zatem, aby nadawcy byli zorientowani, jakie są potrzeby młodzieży oraz na jakim etapie rozwoju zawodowego znajduje się uczeń. Informacje powinny różnić się w zależności od wieku i etapu podejmowania decyzji. Innym warunkiem dobrego przyswajania i utrwalania informacji jest, zdaniem autorki, zaufanie odbiorców. Informatorzy powinni być kompetentni, łubiani i znaczący dla ucznia — wtedy bowiem informacje przez nich przekazywane mają szansę zostać w pełni zaakceptowane ¹⁶.

Wielu autorów podkreśla, że nauczyciele i inni doradcy muszą być dobrze przygotowani do informowania o szkołach i zawodach. 1. Jani-szowska podaje, że konieczne jest, aby informujący nauczyciele mieli przede wszystkim dobre przygotowanie psychologiczne, ale także ważna jest „znajomość potrzeb gospodarczych, planu ogólnonarodowego, perspektyw rozwojowych i związanego z nimi zapotrzebowania na kadry pracownicze [...] w skali swojego województwa i powiatu" ^,7. Doradca zatem, jeżeli chce być dobrym informatorem, musi być sam dobrze poinformowany.

Doradca zawodu informator rzadko spotyka się w literaturze przedmiotu z krytyka. Akceptując ten model przestrzega się jednak, aby doradcy nic ograniczali się tylko do przekazywania wiedzy o zawodach, ale zajęli się również wychowywaniem młodzieży do wyboru zawodu, kształtowaniem zainteresowań zawodowych itp.¹³ Krytyka spotyka raczej doradców informatorów w innych rodzajach poradnictwa niż zawodowe, np. w poradnictwie rodzinnym. Tutaj doradca — zdaniem E. Sujak — nie powinien podawać jedynie informacji, która jest przecież tylko wstępem do udzielenia właściwej porady ¹⁹.

Rozważając działalność doradcy zawodu informatora w skali makro-społecznej należy zwrócić uwagę na fakt, że jego oddziaływania powinny być systemowo powiązane z innymi procesami komunikacyjnymi. Doradca informator musi bowiem wiedzieć, że jest jednym z wielu nadawców informacji, zwłaszcza wobec wzrostu liczby środków przekazów. Na temat przekazów masowych, które odnoszą się do społeczności lokalnej lub jej

K. L e I i ń s k a, op. cii., s. 47.

¹¹1. J a n i s z o w s k a. Zagadnienia orientacji i selekcji szkolnej, PZWS. Warszawa 1971. s. 159.

^1S J. B i c i z w i ń s k a. Problemy orientacji zawodowej, materiały z konferencji. Kalisz iy?5. s. 96-100.

¹⁵ E. S u j a lc. Poradnictwo małżeńskie i rodzinne. Księuarnia św. Jacka. Katowice 1988, s 88-95.

1

   N*. Sikso n. op. cii., s. 29-60.

2

   Podział doradców na grupy pr/edstawuun na s. 33-36

3

   Ta sytuacja hęd/.ic coraz rzadziej '|sotyk.iiia w związku z. narastającym bezrobociem.

4

   A. K o c h 1 e w s k a. lufo mmc ja zawodowa jako proca komunikacji. [w:| Biuletyn informacji zawodowej. Centralny Ośrodek Metodyczny PWZ Min. Ośw. i Wych..nr 1. Warszawa 1983, s. 17-18.

5

^u Opis można znaic/ć w pozycji: A. M a 1 c w ■> k i, O zastosowaniach /cmii zachowania, PWN, Warszawa 1965. s. 93-102. lub Z. S k o r n y. Mci U uniżmy regulacyjne ludzkiego działania, PWN. Warszawa 1989.

6

• ' M. C Z e r w i ń s k a - J a s i c w i c z. Psychologiczna analiza cech decyzji zawodowych młodzieży szkolnej. Wyd. UW, Warszawa 1979, s. 121.