CCF20071022006

252 Psychologia rodziny: teoria i badania na potrzeby dzieci, chronią je, dostarczają bliskości fizycznej i wspierają poprzez uspokajanie, pocieszanie itp. (Darling-Fisher, Tiedje, 1990). Branie udziału w opiece nad dziećmi przez ojców jest wyraźnie odmienne. Oni rzadko są sami z dziećmi, a kiedy obydwoje rodzice są obecni, matki zazwyczaj kierują lub monitorują to, co ma miejsce pomiędzy ojcem a małym. Ojcowie potrafią angażować się w zabawę albo inne typy aktywności, które są mniej powtarzalne, albo nudne, stąd są atrakcyjnymi partnerami interakcji dla dzieci. Ojcowie są bardziej niż matki nowatorscy, stosują nie zawsze do przewidzenia formy zabawowej interakcji, są zazwyczaj fizycznie podekscytowani, zaangażowani, stąd bardzo wcześnie są preferowani jako towarzysze zabaw przez małe dzieci. W jednym badaniu zauważono że, ojcowie spędzali 50% czasu poświęconego dzieciom na zabawie, matki zaś mniej niż 10%. Zabawa „oczyszcza” z napięcia także ojców, generalnie jest mniej wymagającą i bardziej nowatorską aktywnością niż niektóre codziennie powtarzane zadania w opiece nad dziećmi. Stąd mężczyźni preferują tę formę interakcji z dzieckiem, a kiedy biorą udział w opiece nad dzieckiem, dążą do tego, aby ich zaangażowanie było spostrzegane jako „pomagające” żonom raczej niż „dzielące” z nimi obowiązki po równo.

Wcześniejsze doświadczenia socjalizacyjne wydają się odgrywać ważną rolę w męskich i żeńskich różnych podejściach do rodzicielstwa. Większość współczesnych mężczyzn nie posiada wyraźnego modelu ojca-rodzica, ponieważ zazwyczaj pochodzą z rodzin, w których ich ojcowie nie brali udziału w opiece nad dziećmi. W ostatnich latach dostrzegalne są trendy w zmianach sprawowania funkcji ojcostwa przez mężczyzn. Ostatnie badania, na przykład, wskazują, że mężczyźni poniżej trzydziestego roku życia, mający dzieci w wieku przedszkolnym, w większym stopniu angażowali się w opiekę nad dziećmi w latach siedemdziesiątych w porównaniu do lat sześćdziesiątych (Demo, 1992). Więcej mężczyzn aktywnie uczestniczy przy narodzinach dziecka niż w poprzednich pokoleniach. W dodatku, więcej mężczyzn wyraźnie deklaruje, że rodzicielstwo jest dla nich jedną z najważniejszych ról. Niemniej ciągle towarzyszy im przekonanie, że są oni przede wszystkim odpowiedzialni za bycie podstawowym „żywicielem” rodziny. Warto w tym miejscu przytoczyć szersze badania dotyczące roli ojców w procesie angażowania się w rozwój relacji z dziećmi, a tym samym w budowanie jakości svstemu

Z wielu zagadnień związanych z wczesną socjalizacją dziecka intrygującym problemem budzącym inspirację poznawczą psychologów, jak również ogólne zainteresowanie społeczne, jest kwestia roli ojca w systemie rodzinnym. Problem ten nabrał szczególnego znaczenia w kontekście obserwo-walnych zmian dokonujących się w strukturze i funkcjonowaniu współczesnych rodzin. Uwarunkowania tychże zmian sprowadza się zarówno dc czynników społeczno-ekonomicznych, jak i psychologicznych. Pierwsze z nich zwracają uwagę na fakt zwiększania się liczby rodzin, gdzie obydwoje rodzice pracują, opiekują się dzieckiem na zmiany lub też gdzie ojciec jest jedynym bądź podstawowym opiekunem dziecka. Do drugich (psychologicznych) można zaliczyć pewien trend do izolacji młodej rodziny z ro dżin pochodzenia, tendencje do przeżywania swojego związku jako czego; niepowtarzalnego, jedynego opartego na uczuciu miłości, a nie ekonomicz nych czynnikach, jak to często miało miejsce w przeszłości. Personalizacji związku małżeńskiego implikowała zmianę roli męża i ojca. Zaczął się bardziej angażować w życie rodzinne na wielu płaszczyznach, a w szczególność stał się źródłem wsparcia dla matki w wielu kryzysowych sytuacjach. Męż czyźni tym samym mają coraz więcej okazji do partycypowania w codzien nym życiu rodzinnym i nawiązywania różnych interakcji ze swoimi dziećmi Niektórzy wręcz podkreślają tezę, że jest to naturalna męska potrzeb; — otwarcia się uczuciowego na inną osobę — „tłumiona” przez różnorodna stereotypy roli męskiej.

Ta szeroka zmienność w zachowaniach i rolach obojga rodziców przy czynią się do bardziej krytycznego spojrzenia na wiele stereotypów doty czących ojca, jako osoby drugoplanowej, niekompetentnej czy niezdolne do czynności opiekuńczych czy interakcyjnych w procesie wychowywani: dzieci. Ujęcie to jest szczególnie widoczne od czasu patrzenia na rodzin< w paradygmacie systemowym. Stąd też tradycyjne koncepcje społecznegc rozwoju dziecka, koncentrujące uwagę głównie na relacjach matka — dziec ko, zaczęły od lat siedemdziesiątych tracić popularność. Spotęgowały ti zmianę również psychologiczne badania prowadzone w nurcie poznawczyn nad wczesną socjalizacją niemowląt.    ,

Wskazują one, że nie doświadczenie karmienia, ale styrhulacja i wrażli wość ze strony otoczenia społecznego są szczególnie ważnó- dla prawidło wego rozwoju niemowląt. Okazało się, że biologicznie zaprogramowani