CCF20080703027

38

ODBYTNICA

(Rectum)

Pochodzenie rozwojowe:

Powstaje z tylnego (grzbietowego) odcinka steku.

Budowa:

Odbytnica jest końcowym odcinkiem przewodu pokarmowego. Rozpoczyna się w przedłużeniu okrężnicy esowatej, począwszy od wysokości trzonu kręgu S3. Kończy się odbytem (anus). Przepona miedniczna dzieli odbytnicę na dwie części:

•    część górną, bańkę odbytnicy (ampulla recti) - część miedniczną odbytnicy (pars pelvina recti)]

•    część dolną, kanał odbytowy (canalis analis) - część odbytową (pars analis recti).

Bańka odbytnicy ma długość od 12 do 15 cm, szerokość 3-6 cm, a w wymiarze strzałkowym mierzy od 1,5 do 8 cm. Pojemność bańki odbytnicy wynosi przeciętnie około 500 ml. Kanał odbytowy ma długość około 3 cm, kształt szczeliny ustawionej w płaszczyźnie strzałkowej i kończy się otworem odbytowym, czyli odbytem (anus).

Odbytnica leży w miednicy mniejszej, podotrzewnowo, do przodu od kości krzyżowej i guzicznej, dostosowana do nich swoimi krzywiznami. Wyróżniamy dwie krzywizny ustawione w płaszczyźnie strzałkowej: krzywiznę krzyżową (jlexura sacr-alis) oraz krzywiznę kroczową (Jlexura peńnealis), dopasowaną do kości guzicznej, skierowaną ku przodowi. Z przodu odbytnica jest pokryta częściowo przez otrzewną, która jest przedłużeniem krezki esicy i schodzi z przedniej ściany odbytnicy na tylną powierzchnię pęcherza moczowego (u mężczyzn), wyścielając zagłębienie odbytniczo-pęcherzo-we (excavatio rectovesicale). U kobiet otrzewna z przedniej ściany odbytnicy schodzi na tylną ścianę trzonu macicy, część nadpochwową szyjki macicy i tylne sklepienie pochwy, wyścieląjąc zagłębienie odbytniczo-maciczne (excavatio rectouterinum). Odbytnica jest otoczona wiotką tkanką łączną, która łączy się z blaszką trzewną powięzi miednicy. Do tyłu od odbytnicy, a do przodu od kości krzyżowej, znajdiye się przestrzeń zaodbytnicza (spatium retrorectale). W przestrzeni tej znajdąje się wiotka tkanka łączna, przez którą przebiegąją naczynia tętnicze i żylne krzyżowe boczne, krzyżowe środkowe, miedniczne odcinki pni sympatycznych oraz gałęzie splotów krzyżowych. Do boku od bańki odbytnicy znąjdiyą się przestrzenie przyodbytnicze (spatia pararectalia), zawierąjące tkankę łączną i nerwy splotów krzyżowych.

U mężczyzny bańka odbytnicy przylega ku przodowi do tylnej ściany pęcherza moczowego i styka się bezpośrednio z leżącymi tutaj pęcherzykami nasiennymi i nasie-niowodami w przestrzeni zwanej trójkątem odbytniczo-pęcherzowym (trigonum rec-tocesicale). Istotny jest fakt, iż odbytnica nie przylega bezpośrednio do gruczołu krokowego. Otaczająca odbytnicę z przodu tkanka łączna grubieje i tworzy przegrodę odbytniczo-pęcherzową (septum rectovesicale), ustawioną w płaszczyźnie czołowej. Przegroda ta dochodzi ku dołowi do środka ścięgnistego krocza.