CCF20081202002

im od długości fali światła i dla zwykłego mikroskopu świetlnego < yitosi ok. 0,2 ^m (mikrometra). Można więc w mikroskopie roz-ló/niać przedmioty tego rzędu wielkości.

! 4. Zasada działania mikroskopu

I )rogę jaką przebywają promienie świetlne w mikroskopie przed-

!Kotwiono na rysunku 6 za pomocą strzałek: źródło światła -» luster-l u ► otwór przesłony -» kondensor -> preparat -» warstwa powiet-i / u (lub olejku) -» obiektyw -» tubus -» okular -* oko. Promienie pt/cchodzące przez preparat (materiał badany) ulegają ugięciu (dyli nkcji), a następnie załamaniu w soczewkach obiektywu, dzięki czerni powstaje obraz powiększony następnie przez okular i widoczny odległości dobrego widzenia (250 mm).

-/ o +/ +// *m

większe jest powiększenie obiektywu, tym mniejsza jest jego socze ka czołowa oraz bliższa odległość od preparatu.

Przy powiększeniach do 60 razy preparat ogląda się w sy ternie suchym, tzn. że podczas mikroskopowania przestrz między soczewką czołową obiektywu a preparatem jest wypełnia powietrzem. Przy powiększeniu 100 razy stosuje się s y s te i mer syjny, w którym na preparat nakłada się kroplę olejku (zwykł cedrowego) i w nim zanurza się obiektyw. Poprawia to jasność obraią na skutek nierozpraszania promieni, które nie ulegają załamaniu a] odbiciu ze względu na jednakowy współczynnik załamania świa. szkła i olejku (rys. 5). Okular, złożony zwykle z dwóch soczj wek, powiększa wytworzony obraz. Najczęściej spotykane powię, szenia okularów są: 5, 10 i 15 razy. Całkowite powiększenie, uzy| kane w mikroskopie, oblicza się mnożąc powiększenie obiektyw przez powiększenie okularu, np. jeżeli obiektyw powiększa 60 razi a okular 15 razy, to powiększenie mikroskopu wynosi 60x15 = 9(| razy.

Rys. 5. Bieg promieni świetlnych przez prepari mikroskopowy do obiektywu: prawa strona r sunku uwzględnia zastosowanie olejku imersy nego, lewa strona jest bez olejku. Olejek ime syjny ma taki sam współczynnik załamań: światła, jaki ma szkło, dzięki czemu większ ilość wiązek świetlnych wpada do obiektywu

Aparat oświetlający znajduje się poniżej stolika i skład się z kondensora i przesłony. Kondensor jest zespołem so czewek skupiających światło, a przesłona pozwala regulować dopłyti światła. Lusterko kieruje światło do aparatu. Składa się on< z dwóch zwierciadeł: płaskiego - używanego przy stosowaniu kon densora oraz wklęsłego, które silniej oświetla preparat. Przy wyłączę niu kondensora można posługiwać się zarówno zwierciadłem wklęs łym, jak i płaskim.

Zdolność rozdzielcza (rozpoznawcza) mikroskop! określa, jakie najmniejsze szczegóły można zaobserwować. Zależ]

20

Itys. 6. Przebieg promieni łwictlnych w mikroskopie

21