CCF20081206006

Dcliuitjii „uczeniu sit,’” Teorie uczeni:* się

Poglądy A. S. Rebera na teorie uczenia się

Definicja „kształcenia"

1.4. Uczenie się

Uczenie się - zdaniem W, Okonia - to proces, ir którego toku na podstawie doświadczeniu, poznania i ćwiczenia powstają nowe Jórtny zachowania sit; i działania Inh nlegujti zmianom farmy wcześniej nabyte. (...) Istnieją różne teorie uczenia się, jak np. asocjacjonizm, teoria postaci, pnwlowizm, operacjonizni. Każda z nich ujmuje jakąś stronę tej bardzo zróżnicowanej formy działalności (,..)^s Artur S. Rcbcr, autor popularnego słownika psychologicznego, jest bardzo sceptycznie nastawiony do teorii uczenia się. Uważa on, że przez uczenie się należy rozumieć proces nabywania wiedzy. Tak ujęte znaczenie tego słowa jest bardzo szerokie. co powoduje dużą zbieżność między popularnym a naukowym znaczeniem terminu. Efekt uczenia się, czyli stan nauczenia się, określa on jako „względnie stałą zmianę potencjalnej możliwości reagowania" w sprawie, która była obiektem nauki. Za teorie nauczania uważa on „każdą próbę skodyfikowania i usystematyzowania procedur i hipotez dotyczących ukrytych mechanizmów prowadzących do stanu nauczenia się". Uważa on, że takich prób było bardzo wiele, a biorąc pod uwagę ich różnorodność można obecnie przyjąć, że nie ma nic takiego jak jednolita teoria uczenia się. W związku z tym zdania zaczynające się od zwrotu „zgodnie z teorią uczenia się" nic mają większej wartości. "Temu stanowisku przyznaje pośrednio rację W. Okoń, gdy pisze, że „dla celów pedagogicznych szczególnie przydatna byłaby teoria obejmująca wszystkie rodzaje uczenia się (uczenie się wiadomości, nabywanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń, rozwijanie zdolności i przekonań), jak i sposoby (uczenie się przez próby i błędy, naśladownictwo, uczenie się przez odkrywanie, przez działanie) oraz warunki uczenia się (wiek, środowisko. motywy, bodźce, zdolności) i jego rezultaty (przyrost wiedzy i sprawności, rozwój uzdolnień i postaw, transfer)".'

Obok nauczania, wychowania i uczenia się jeszcze jeden termin spotykamy w bardzo częstym użyciu. Jest nim „kształcenie".

1.5. Kształcenie

Kształcenie przedstawiam tutaj korzystając z hasła w Nowym słownika pedagogicznym prof. W. Okonia.

„Kształcenie, jedno z najmniej jasnych pojęć pedagogicznych (...). Największą trudność stanowi ustalenie związku między kształceniem a wychowaniem. Wiąże się to z pojmowaniem człowieka jako niepodzielnej całości, bądź jako tworu złożonego z różnych części Starogrcc-ki ideał człowieka pięknego i dzielnego (kalos k 'aguthos) był wyrazem pierwszego stanowiska. Podobny pogląd znalazł swoje odbicie również w teorii kształcenia wielostronnego. Nic mniej popularne jest stanowisko odmienne. Oddziela się w nim kształcenie od wychowania w sposób radykalny (...)".

Współczesna teoria kształcenia coraz bardziej oddala się od stanowiska. które kojarzy kształcenie z rozwojem intelektualnej strony osobowo-ókitn W., 2001 riiji. cii., s. 4l(t

Rcbcr A. S.. I9K5. The Ityiifiuln Plt łinmiry nf    1’enyiini lid.. I bnmoiukworth. s. 395. 399

Okoń W., ibidem, s. *116

ści, <i tym bardziej z „przekazywaniem wiedzy". wiąże je nalomiusl z roz wojem całej osobowości. Można pr/.yjs|ć, że kształcenie ło syslcm dzla łań zmierzających do tego, aby uczącej sic jednostce lub zbiorowi jedno stek umożliwić:

Kszlalconic jako system d/.ialan

a)    poznanie świata, jaki stworzyła natura i jaki zawdzięczamy kulturze, włącznie z nauką, sztuką i techniką;

b)    przygotowanie się do zmieniania świata poprzez rozwinięcie kwalifikacji fizycznych i umysłowych, zdolności i uzdolnień, zainteresowań i zamiłowań oraz potrzeb i umiejętności samokształceniowych;

c)    ukształtowanie indywidualnej osobowości poprzez rozwinięcie postaw twórczych oraz osobistego stosunku do wartości moralnych, społecznych, poznawczych, artystycznych i religijnych.

Tak rozumiane kształcenie obejmuje całą strukturę ruchową człowieka (...)

Odmiany kształcenia    Ze względu na treść edukacji wyróżnia się m.in. następujące odmia

ny kształcenia:

a)    kształcenie ogólne, czyli kształcenie umożliwiające opanowanie wiedzy, sprawności i postaw niezbędnych wszystkim obywatelom kraju, niezależnie od ich zawodu, otwierające drogę do wyższych szczebli kształcenia, w tym i do studiów wyższych.

b)    kształcenie zawodowe, czyli kształcenie umożliwiające opanowanie wiedzy związanej z wybranym zawodem i zawodami pokrewnymi, opanowanie metod, środków i form pracy zawodowej oraz rozwinięcie zainteresowań i uzdolnień potrzebnych w związku z wykonywaniem zawodu.*

1.6. Pedagogika

Z podstawowych terminów niezbędnych do uwzględnienia w naszym opracowaniu pozostaje nam jeszcze do omówienia pedagogika. Pedagogika lo nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza. mujuca na celu wyposażenie całego społeczeństwu - u przede wszystkim młodego pokoleniu - iv wiedze, sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowaniu, system wartości, postawy i przekonania oraz przysposobienie do oddziaływaniu na własny rozwój.'' Zawsze istniały kontrowersje co do tego, czy pedagogika powinna zajmować się dorosłymi, jako że nie jest to zgodne z etymologią jej nazwy. Ostatnio uważa się. że skoro wzrasta rola kształcenia ustawicznego czy permanentnego obejmującego cale życie człowieka, rozsądne jest. aby refleksją i badaniami objąć także i oddziaływania nakierowane na starszą grupę wiekową ludzi dorosłych. Ci, którycli razi nazwa „pedagogika dorosłych", mogą używać synonimu „andragogika”.

Definicja „pedagogiki”    Pedagogika jest nanket społeczni!. Wyróżniamy wewnątrz niej różne

rodzaje w zależności od tego, jaki rodzaj czy szczebel kształcenia czy wychowania jest obiektem zainteresowali pedagoga. Mówimy więc o pedagogice rodzinnej, przedszkolnej, szkolnej, pozaszkolnej, pedagogice insty litc/i opiekuńczo-wychowawczej, pedagogice resocjalizacji, ale także o pedagogice harcerskiej, pedagogice szkoły wyższej czy o wspomnianej wyżej

Oleili W.liiiiuaiCs, 1011- i02 (Run w, iip, lii., s. 2KS.

13