CCF20091012031

Zarys przedmiotu biojurysprudencji 37

tywne - tworzenia i stosowania bioprawa - należy rozróżniać oceny zasadnicze (właściwe, autonomiczne) biojurysprudencji od ocen instrumentalnych (technicznych, utylitarnych) biojurysprudencji. Te pierwsze oceniają życie ze względu na nie samo, natomiast te drugie ze względu na inne wartości. Przykładem tych pierwszych może być wypowiedź: „Życie człowieka jest prewartością i prenormą". Przykładem zaś drugich - wypowiedź: „Życie społeczne, we wszystkich jego przejawach, jest środkiem do utrzymywania i podnoszenia jakości życia człowieka". Wypowiedzi kwalifikujące biojurysprudencji oceniają jako zasadniczą nie tylko wartość samego trwania życia, ale i jego zmienne jakości od poczęcia do śmierci.

Wypowiedzi powinnościowe biojurysprudencji odgrywają kluczową rolę w językach religii i teologii, moralności i etyki, prawa i prawoznawstwa. Zawarte w tych wypowiedziach powinnności określają normatywne granice nakazów albo zakazów prawnego zachowania w danych okolicznościach. W biojurysprudencji wypowiedzi powinnościowe jednoznacznie określają stosunek do życia człowieka jako prewartości, tworząc dla niej prenormę utrzymywania i podnoszenia jego jakości. Relacje wypowiedzi oceniających z wypowiedziami powinnościowymi są obustronne: oceny mogą uzasadniać normy, zaś normy - oceny. Gdy jednak oceny podlegają aksjologicznym wyborom, normy pretendują już do niepodważalnej obowiązywalności w sensie praktycznego przejawiania swej normatywności.

Wypowiedzi dokonawcze biojurysprudencji to takie wypowiedzi, które sam opis dokonania traktują jako równoznaczny z samym dokonaniem. Sama wypowiedź o dokonaniu jest tutaj przyjmowana za równoczesną realizację dokonania. W zakresie biojurysprudencji można podawać liczne przykłady wypowiedzi dokonawczych. Oto niektóre: „Nadaję ci imię Jan"; „Akt ślubu czyni was małżeństwem"; „Przyjmuję twoją ofertę"; „Na podstawie aktu oskarżenia jesteś oskarżonym"; „Mocą wyroku skazującego stajesz się więźniem"; „Sąd orzeka skazanie za niebyłe". Wypowiedzi dokonawcze w terminologii polskiego języka prawniczego zwane są czynnościami konwencyjnymi. Konwencja, czyli umowność, zapewnia takim wypowiedziom prawną siłę sprawczą - dokonywanie określonych zmian w życiu człowieka albo innych sferach życia.

Wypowiedzi opisowe biojurysprudencji pozwalają mówić o biojurysprudencji opisowej, natomiast wypowiedzi oceniające, powinnościowe i dokonawcze współtworzą biojurysprudencję normatywną. Ta pierwsza może mieć charakter zarówno biojurysprudencji teoretycznej, jak i praktycznej, ta druga jest wyraźnie biojurysprudencją praktyczną.

W zakresie myślowym biojurysprudencji znika poważna trudność nauk normatywnych, należy to powtórzyć, zwana błędem naturalistycznym, polegającym na wyprowadzaniu wypowiedzi powinnościowych z wypowiedzi