CCF20091108013

odczytu danych 38-76 cm

Kąt naturalnego pochylenia pleców 10°-30°

Poziom umieszczenia ekranu 84-106 cm

Wysokość umieszczenia klawiatury 66-81 cm

Nachylenie tułowiu względem położmtln ihih 100°-120"

Wysokość krzesła 38-51 cm

Podpórka na stopy 2,5-5 cm

Rys. 13.11. Zaprojektowanie komputerowego stanowiska pracy

Żiódlo: Na podstawie: M. S. Sanders & E. J. McCorraick: Humań factors in engineering and design. Wyd. 6. McGraw-Hill, New Ymt 1987, s. 358. Copyright 1987, McGraw-Hill Book Co. Reprodukowane za pozwoleniem.

Jedna czwarta robotów amerykańskich wykorzystywana jest w przemy!5I< motoryzacyjnym przy spawaniu części samochodowych i ich lakierowaniu. Drugim co do częstości miejscem wykorzystania robotów są zakłady produkujące sprzęt gospodarstwa domowego (lodówki i zmywarki). Roboty są szczególnie pożądane tam, gdzie praca wymaga kontaktu z niebezpiecznymi związkami chemicznymi, takimi jak np. żywice epoksydowe.

Roboty sprawdzają się przy wykonywaniu prac zrutynizowanych, powtarzających się; dają większą liczbę produktu o wyższej jakości w krótszej jednostce czasu. Przykładowo, w jednej z fabryk lokomotyw grupa ośmiu niewykwalifikowanych pracowników wraz z robotami może wyprodukować szkielel lokomotywy w ciągu jednego dnia. Poprzednio pracę tę przez 16 dni wykonywało 68 wykwalifikowanych mechaników.

Roboty mogą pracować w trudnych warunkach, w hałasie, w wysokich i niskich temperaturach - bez pogorszenia jakości pracy. Są tańsze o około 5 USD za godzinę niż ludzka siła robocza (robotnik otrzymuje przeciętnie 15 USD za godzinę). Roboty nie odczuwają zmęczenia i nie popełniają błędów. Nie potrzebują dodatkowych świadczeń socjalnych czy urlopów; nie składają skarg, ani nie podejmują strajku.

Chociaż roboty wykonują niebezpieczne czy nieprzyjemne zadania, to jednak nie są w fabrykach łubiane. Robotnicy obawiają się, że zostaną zastąpieni

nsymmn, in.mwiij mwim /. tym, /x i»s^uu iiiumi ii uuniwMmiw. iiow^m |m«iv y

•t>» tempa narzuconego przez roboty,

Przyjrzyjmy się zakładom samochodowym w New Jersey. Przy wymianie IMiiku maszynowego kadra kierownicza zainstalowała ponad 200 przemysłowych inholńw, które spawają, malują i zabezpieczają okna samochodowe. O 26% tniłukowano liczbę pracowników bezpośredniej produkcji, a o 42% liczbę pi '.-lilżonych najniższego szczebla. Równocześnie jednak o 81% wzrosła liczba wykwalifikowanych elektryków, mechaników oraz stolarzy, których zadaniem jest uli/ymywanie robotów w ruchu. Ci nowi pracownicy uważają swą pracę za lliiilną, odpowiedzialną i wymagającą podnoszenia kwalifikacji. Natomiast robotnicy / bezpośredniej produkcji, którzy pozostali przy dotychczasowej pracy, mają pumicie ograniczenia ich odpowiedzialności i niewykorzystania kwalifikacji Uważają również, że są podporządkowani nowej organizacji produkcji (Milkman Si Pullman, 1991).

Wprowadzenie do fabryki robotów w sposób nieunikniony zmieni żulem charakter pracy. Jeśli robotów będzie wiele, poszczególni pracownicy znajdą się ilnleko od siebie. Taka fizyczna separacja obniży możliwość nawiązywania kontaktów i uzyskiwania wsparcia ze strony grupy; pracownik większość dnia pracy będzie •■pędzał samotnie. Niektórzy pracownicy czują się tak bardzo zagrożeni tą sytuacją, że podejmują działania sabotażowe. W Rosji trzeba było otoczyć roboty wysokimi barykadami, by uchronić je przed gniewem robotników.

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że roboty przemysłowe są wyłącznie maszynami, ale w istocie stanowią system człowiek - maszyna. Kiedy zostaną zaprojektowane, zbudowane, zaprogramowane i wprawione w ruch, pracują z niewielką pomocą czy interwencją ludzi. Ale przedtem ludzie są konieczni do zaprojektowania ich, wyprodukowania, zaprogramowania i uruchomienia.

Psychologowie inżynieryjni uczestniczą w projektowaniu hardwaru i softwaru robotów przemysłowych. Hardware w tym przypadku obejmuje projekty urządzeń kontrolnych (gałek, tarcz, sygnałów ostrzegawczych), wykorzystania przestrzeni, umiejscowienia operatora, oświetlenia i innych cech fizycznych systemu czło-wiek-maszyna. Software obejmuje oprogramowanie komputerowe, język komputera oraz sposoby przekazywania informacji o stanie systemu.

Ważną kwestią dla psychologów inżynieryjnych jest podział zadań - alokacja funkcji - pomiędzy roboty przemysłowe a ludzkich operatorów. Ostateczne decyzje zależą od kosztów stworzenia robota, złożoności i bezpieczeństwa pracy, ograniczeń przestrzeni czy koniecznej precyzji wykonywania zadań.

Narastające zainteresowanie robotami przemysłowymi stanowi źródło nowych wyzwań dla psychologów inżynieryjnych. Roboty wykonują precyzyjne i trudne operacje; mogą przejąć taśmową produkcję części komputerowych czy kierowanie przebiegiem operacji w zakładach nuklearnych. Coraz częściej roboty wychodzą z zakładów przemysłowych i pojawiają się w usługach czy w biurach - jako czujni, niestrudzeni strażnicy, którzy nocą patrolują budynki i w razie potrzeby alarmują ludzi. Tworzy się również roboty, które mają sprzątać biura i które nie naruszą - mamy nadzieję - kompetencji robotów-strażników. Również restauracje

491