dowych. Szczepieniom poddaje się również grupy rolników i leśników szczególnie zagrożone chorobami odzwierzęcymi (bruceloza, leptospirozy, kleszczowe zapalenie mózgu, wścieklizna).
Stała opieka lekarska i badania profilaktyczne
Osoby zawodowo narażone na czynniki biologiczne (głównie pracownicy rolnictwa. przemysłu rolno-spożywczego i drzewnego oraz pracownicy służby zdrowia) powinny mieć zapewnioną stałą i fachową opiekę ze strony lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy przemysłowych znających problematykę czynników biologicznych. Narażeni pracownicy powinni być poddawani badaniom wstępnym, okresowym (przesiewowym) i bieżącym (okazyjnym), z uwzględnieniem ukierunkowanego wywiadu i w zależności od potrzeb: badań spirograficznych. radiologicznych, laryngologicznych, dermatologicznych oraz testów immunodiagno-s tycznych.
Każdy przypadek zachorowania, w którym podejrzewa się udział czynników biologicznych występujących w miejscu pracy, powinien być zgłaszany i rozpatrywany zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi orzecznictwa chorób zawodowych. Dotyczy to również rolników indywidualnych, którzy sami mogą zgłaszać wniosek o uznanie choroby za zawodową.
Osoba, u której rozpoznano chorobę zawodową, może - po leczeniu ambulatoryjnym lub szpitalnym i po okresie rekonwalescencji - powrócić na poprzednie stanowisko pracy albo (w przypadku określonych wskazań) na inne stanowisko związane z mniejszym narażeniem, co jednak nie powinno się łączyć ze zmniejszeniem zarobków. W przypadku stwierdzenia ciężkich następstw7 choroby pracownikowi może zostać przyznana renta inwalidzka, zgodnie z odpowiednimi przepisami.
Stosowanie indywidualnych środków ochrony
Nowoczesnym środkiem, skutecznie chroniącym układ oddechowy przed alergizującym i toksycznym pyłem, są hełmy z nawiewem świeżego powietrza, które zdały egzamin w USA i Skandynawii (Health effects..., 1986). Konwencjonalne maski z pochłaniaczami muszą być bardzo szczelne, aby skutecznie wychwycić drobną, respirabilną frakcję aerozolu biologicznego, stanowiącą największe zagrożenie. W związku z tym. że oddychanie w takich maskach jest utrudnione, a dłuższa praca bardzo uciążliwa, można zalecać ich stosowanie tylko podczas wykonywania w krótkim czasie prac połączonych z bardzo dużą ekspozycją na pył i drobnoustroje.
Stosowanie masek osłaniających twarz, fartuchów' i kombinezonów ochronnych. rękawic i długich butów ma duże znaczenie dla zabezpieczenia przed drobnoustrojami wywołującymi choroby odzwierzęce i inne choroby zakaźne. Stosowanie odpowiednio mocnych i szczelnych rękawic chroni w; dużym stopniu przed brucelozą, wąglikiem, różycą i trychofitozą. a używanie wysokich butów, odpornych na przecięcie i przekłucie, stanowi zabezpieczenie przed gorączką błotną na terenach ognisk tej choroby. Zaleca się też używanie odzieży ochronnej przesyconej repelentami odstraszającymi kleszcze podczas pracy w lasach znajdujących się na terenach ognisk kleszczowego zapalenia mózgu i boreliozy z Lvme.