CCF20101206003

Zróżnicowanie uwilgotnienia gleby poszczególnych partii terenu jest często uzależnione od jego ukształtowania i wielkości spadków terenowych. Przyjmuje się, że na gruntach ornych, część wód roztopowych i z dużych opadów spływa powierzchniowo wówczas, gdy spadki terenu są większe od 10%o a płynące wody erodują glebę i powodują dłuższe jej zawilgocenie w obniżeniach. Zakłada się, że przy spadkach mniejszych od 10%o retencja powierzchniowa jest na tyle duża, iż całość wód opadowych infiltruje w glebę.

Woda spływająca po powierzchni wypełnia większe obniżenia terenowe lub obniżeniami odpływa do rowów, które były i są najprostszym i najtańszym sposobem odwadniania terenów rolniczych.

Bezodpływowe obniżenia terenowe, w zależności od przepuszczalności podłoża, tworzą okresowe podmokłości lub stałe zbiorniki z otwartym lustrem wodnym całorocznym lub okresowym. W niedawnych, minionych latach uzasadniając potrzebę uzyskiwania maksymalnych powierzchni uprawowych i usprawniania organizacji prac polowych, starano się wszystkie obniżenia i podmokłości odwadniać w celu ich rolniczego wykorzystywania. Obecnie wiemy, że rola środowiskowa takich terenów jest ważniejsza, niż uzyskiwana produkcja rolnicza.

Zasilanie wód gruntowych przez dopływy podziemne ma istotne znaczenie przy wyborze rodzaju drenowania i jego parametrów. Nie zawsze zasilanie to uwidacznia się na powierzchni terenu i dlatego konieczne jest przeprowadzenie rozpoznania warunków hydrogeologicznych związanych z terenem przeznaczonym do drenowania. Warunki te, dla celów drenarskich, można rozpatrywać w układzie wzajemnego położenia utworów słabo i dobrze przepuszczalnych oraz warstw wodonośnych. Istotne są tu ich miąższości i potencjalne możliwości przepływu wody. Zespół tych cech kształtujących uproszczone układy hydrogeologiczne przedstawiono schematycznie na rys. 1.2.

SCHEMAT 1 charakteryzuje tereny o glebach dobrze przepuszczalnych na podłożu słabo przepuszczalnym, w których występuje wysokie zwierciadło wody gruntowej będące przyczyną nadmiernego uwilgotnienia warstwy korzeniowej roślin. Taki układ występuje najczęściej na tarasach rzecznych lub na wysoczyznach w obniżeniach terenowych a związany jest z poziomem drenującym rowów i rzek. Sposób odwadniania takich terenów polega przede wszystkim na zakładaniu sieci rowów, które są zazwyczaj przystosowane do przeprowadzania nawodnień. W tym celu często uzupełnia się je drenami.

Rys. 1.2. Schematy warunków hydrogeologicznych różnicujących zasilanie terenów wodami podziemnymi.

SCHEMAT 2 reprezentuje warunki hydrogeologiczne częściej spotykane w dolinach rzecznych niż na wysoczyznach. Przy występowaniu wód napiętych, o nie wysokim ciśnieniu piezometrycznym, użytki rolne można odwadniać w sposób wystarczający przy pomocy rowów lub drenowania systematycznego. Gdy jednak ciśnienia wód naporowych równają się lub przewyższają powierzchnię terenu, przy niedużej miąższości wierzchniej warstwy słabo

7