B (62)

POLSKI TRAŁOWIEC ORP JASKÓŁKA” 'opracowanie graficzne i opis

SŁAWOMIR JAKUĆ - BIAŁYSTOK

ORP „Jaskółka” trałowiec, poławiacz i stawiafiz min to jeden z serii sześciu okrętów popularnie zwanych „ptaszkami”. „Ptaszki” to jedyne przed wojną zaprojektowane i całkowicie zbudowane w kraju morskie okręty wojenne. Stocznia Marynarki Wojennej w Gdyni zwodowała w 1934 roku „Jaskółkę” (J), „Mewę” wod. 1935 r. „Czaplę” wod. 1938 r. „Żurawia” wod. 1938 r. Pozostałe okręty mianowicie „Czajkę” wod. 1935 r. i „Rybitwę” wod. 1935 r. zbudowała Stocznia Rzeczna w Modlinie, natomiast ostatecznego wyposażenia i uzbrojenia dokonała Stocznia Marynarki Wojennej w Gdyni. „Czapla” i „Żuraw” w odróżnieniu od pozostałych posiadały działa lądowe tego samego kalibru na podstawach morskich bez przystosowania przeciwlotniczego, oraz po jednym dodatkowym n.k.m. plot. Te dwa okręty w chwili wybuchu wojny nie były jeszcze całkowicie wykończone i nie przeszły wszystkich prób odbiorczych. Mimo to zostały jeszcze pospiesznie obsadzone niekompletną załogą i objęte przez dowódców.

W dniu 1 września 1939 roku w godzinach popołudniowych dywizjon trałowców wraz z całym zespołem polskich okrętów wojennych podążał z Gdyni do portu Helskiego, który miał być bazą wyjściową do przeprowadzenia operacji „Rurka” (postawienie zagrody minowej). Podczas tego przejścia w odległości 3 mil od cypla Półwyspu Helskiego o godz. 17.30 zespół okrętów został zaatakowany przez dywizjon hitlerowskich samolotów. W czasie nalotu została ciężko uszkodzona „Mewa”, przy burcie której wybuchła 500-kg bomba. Była to pierwsza w historii II wojny światowej bitwa powietrzno-morska.

Jeszcze tego dnia „ptaszki” (bez „Mewy”) popłynęły do portu w Jastarni, który do połowy września był bazą dywizjonu trałowców. Stąd dywizjon pod dowództwem komandora ppor. Zdzisława Bocz-kowskiego, pomimo wyraźnej przewagi najeźdźcy, przeprowadził kilka udanych operacji. W dniu 7 września ORP „Jaskółka” zapisała na swoje konto zestrzelonego stu-kasa. 12 i 15 września zdolne jeszcze do działań trałowce „Jaskółka”, „Czajka” i „Rybitwa” skutecznie wspierają ogniem swych dział obrońców Kępy Oksywskiej, umożliwiając im kontrnatarcie na Rewę. Te same trzy „ptaszki” w nocy z 12 na 13 września zastawiają zagrodę minową (60 min) w Zatoce Gdańskiej. Dnia 15 września Niemcy przeprowadzają dwa silne naloty na kotwiczące w Jastarni okręty. Tonie trafiona bombą „Jaskółka”, „Rybitwa” i „Czapla” są ciężko uszkodzone. Wobec przeważających sił powietrznych nieprzyjaciela, te udane polskie okręciki o doskonałych właściwościach morskich są bezsilne. W chwili kapitulacji Helu zostają zatopione przez własne załogi, na płytkiej wodzie Portu Helskiego „Czajka”, „Żuraw” i „Rybitwa” obok zatopionej wcześniej (3 -września) „Mewy”.

Cztery „ptaszki” zostają wydobyte i wcielone do niechlubnej służby w Kriegsmarine. „Żuraw” i „Czapla” jako okręty pomocnicze i eksperymentalne. Natomiast „Rybitwa” i „Mewa” jako poławiacze torped.

Rys. 1