CCF20120309007 (5)

-    prawnym (przestrzeganie zasad prawa, działania instytucji policyjnych oraz ochrona granic zewnętrznych UE),

-    cywilnym i humanitarnym (ochrona ludności, rozminowywanie i pomoc humanitarna),

-    ekonomicznym (wymiana handlowa i pomoc na rozwój).

Rozpatrując podział odpowiedzialności za bezpieczeństwo według kryterium geograficznego, obecna architektura bezpieczeństwa UE pozwala na wyraźne jego rozróżnienie pomiędzy wymiarem zewnętrznym i wewnętrznym. Podział zadań instytucji bezpieczeństwa UE ujawnia rozdzielność jej funkcji w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. Unia jako unikalna organizacja między-nawowa posiada kompetencje i możliwości zapobiegania kryzysom oraz zapewnienia bezpieczeństwa poza jej terytorium, w tym ochrony granic zewnętrznych. Natomiast przeciwdziałanie zagrożeniom wewnątrz granic UE pozostaje w kompetencjach państw członkowskich, które oczywiście współdziałają miedzy sobą w tym obszarze.

Właściwe wypełnianie zadań bezpieczeństwa we wspomnianych wcześniej dziedzinach (militarnej, prawnej, cywilnej, politycznej i ekonomicznej) wymaga posiadania różnorodnych informacji wchodzących w zakres zainteresowania różnych dziedzin wywiadu - wojskowego, politycznego, ekonomicznego, wewnętrznego oraz kryminalnego.

Wraz z ustanowieniem EPBiO i powołaniem do życia instytucji Sekretarza Generalnego Rady/Wysokiego Przedstawiciela ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa w Sekretariacie Generalnym Rady UE powstała Komórka Planowania i. Wczesnego Ostrzegania (Policy Planning and Early Warning), obecnie Komórka Polityczna (Policy Unii), do zadań której należy monitorowanie rozwoju wydarzeń w obszarach zaangażowania, ostrzeganie o sytuacjach, które mogą wpływać na działalność Unii oraz przygotowywanie na wniosek Rady UE, bądź z własnej inicjatywy, alternatywnych propozycji zawierających analizy, zalecenia i strategie w zakresie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obronnej. W 2000 r. opracowano plan działania w zakresie możliwości większego i skuteczniejszego oddziaływania Unii w sferze polityki bezpieczeństwa za pomocą środków niemili-tamych, zakładający zwiększenie zaangażowania i skuteczności wykorzystywania narodowych, wspólnych i należących do organizacji pozarządowych środków w celu uniknięcia ewentualnego dublowania decyzji dotyczących działań antykry-zysowych. Podkreślono w nim również konieczność zwiększenia udziału UE w działaniach innych organizacji zajmujących się kryzysami międzynarodowymi, takich jak ONZ i OBWE. Zwrócono także uwagę na zapewnienie większej zgodności w zakresie współpracy między poszczególnymi filarami wewnątrz Unii. W tej sprawie ustalono, iż rolę koordynatora w dziedzinie cywilnego reagowania kryzysowego będzie pełnić Sekretariat Generalny Rady, którego pierwszoplanowym zadaniem jest zorganizowanie specjalistycznego systemu informatycznego.

Podstawowe zasady oraz ogólne kierunki działalności w zakresie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony formułuje Rada Europejska. W systemie reagowania kryzysowego Unii Europejskiej ważne miejsce zajmuje wsparcie wywiadowcze⁴⁸. Organizacja wychodzi z założenia, że wywiad pozwala na wcześniejsze reagowanie pozwalające na zapobieganie kryzysom oraz skuteczne przeprowadzenie działań interwencyjnych oraz stabilizacyjnych. Instrumentarium wywiadowcze UE pozwala reagować na wyzwania dla jej strategicznych interesów. Państwa członkowskie świadome są konieczności wspierania organizacji informacjami, które pozwalają na identyfikację niesprzyjających trendów polityczno-wojskowych i społeczno-ekonomicznych. Nie traci jednak na znaczeniu zbieranie informacji oraz monitorowanie tradycyjnych zagrożeń o charakterze militarnym, takich jak rozbudowa sił zbrojnych, mobilizacja, przemieszczenie oraz koncentracje wojsk. Dysponowanie takimi informacjami umożliwia opracowanie długoterminowych analiz strategicznych oraz doskonalenie procedur reagowania kryzysowego.

Działania dyplomatyczne stanowią główny instrument polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Mimo że wsparcie wywiadowcze tych działań stanowi jeden z wielu czynników wspierających proces podejmowania decyzji, często jest to czynnik niezbędny⁴⁹. Nie dlatego, że informacje z wywiadu zagranicznego sugerują konkretne decyzje polityczne, ale dlatego, że wskazują obszary, w jakich Unia powinna zająć stanowisko, wprowadzają w sytuację ogólną oraz identyfikują problemy do podjęcia przez stosowne struktury unijne. Instytucje i osoby funkcyjne podejmujące decyzje otrzymują wywiadowcze oceny sytuacji (ogólną charakterystykę głównych graczy i stron, wskazują na ich interesy i motywy oraz problemy), prognozowane scenariusze rozwoju sytuacji oraz oceny zagrożeń.

Połączone Centrum Sytuacyjne {Joint Situation Centre - JSC), usytuowane w Sekretariacie Generalnym, składa się z przedstawicieli Zarządu Wywiadu Sztabu Wojskowego UE, Komórki Politycznej oraz analityków wywiadu państw członkowskich. Do zadań Centrum należy śledzenie sytuacji kryzysowych. Docierają tu wszystkie materiały i informacje dotyczące regionalnych konfliktów lub sytuacji kryzysowych. Na podstawie informacji otrzymywanych z Zarządu Wywiadu, raportów dyplomatycznych, służb specjalnych państw członkowskich, Komisji Europejskiej oraz rejonów operacji i innych źródeł Centrum przygotowuje codzienny meldunek sytuacyjny, a także inne oceny, w zależności od zapotrzebowania. W ten sposób Centrum jest miejscem, w którym na podstawie syntezy różnorodnych źródeł dokonuje się oceny wywiadowczej. JSC przekazuje swoje opracowania do Komitetu Polityki i Bezpieczeństwa, Wysokiego Przedstawiciela ds. Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, Sztabu Wojskowego, Komitetu Wojskowego oraz państw członkowskich⁵⁰.

⁴⁸    Szerzej na temat wspólnoty wywiadowczej Unii Europejskiej w: Bjorn Miiller-Wille, For our eyes only? Shaping an intelligence community within the UE, „Occasional Papers”, no. 50, Paris, Institute for Security Studies, January 2004.

⁴⁹    Szerzej w: Miehael Herman, Diplomacv and intelligence, „Diplomacy & Statecraft” 1998, vol. 9, no. 2, s. 1-22.

^so Cml Protection and Crisis Management in the European Union, Report with evidence, House of Lords European Union Committee, o Report of Session 2008-2009, Examination ofWitness Mr. Johnny Engell-Hansen, Head of Operations Unit, EU Joint Situation Centre, General Secretariat of the Council of the European Union, s. 32-33.

275