CCF20131029001

III. Typy wydań i narzędzia pracy: przypisy, indeksy, bibliografie... 41

Te dwa woluminy - jeden, pozbawiony jakichkolwiek objaśnień naukowych, z krótkim komentarzem od autora, i drugi, w którym tekst kanoniczny stanowi mniej niż 1/3 objętości - pokazują nam dwa skrajne typy wydań: wydanie popularne i wydanie krytyczne (zwane też naukowym). Między nimi mieści się cały wachlarz możliwych sposobów edycji tego samego utworu¹, które są w mniejszym bądź większym stopniu zbliżone do jednego z dwóch wspomnianych typów wydań. Pierwsze z nich jest wydaniem „do czytania”, a więc wersją „lekką”, podającą po prostu tekst autorski bez objaśnień. Czytelnik nie znajdzie w niej jednak odpowiedzi na pytania, które mogą mu się nasunąć podczas lektury. Drugie zaś to wydanie zawierające omówienie utworu oraz podające wszystkie warianty tekstu, które się w nim nie znalazły (wydanie krytyczne jest bowiem źródłem tekstu dla innych edycji).

Wolumin - (z łac. volumen) to pojedynczy materialny egzemplarz książki. Pojęcie woluminu nie jest tożsame z tomem dzieła (kilka tomów można wydać w jednym woluminie, możliwa jest także sytuacja odwrotna).

Wydanie krytyczne (naukowe), (łac. editio maior) - pełne wydanie utworu, ustalające tekst kanoniczny (tj. brzmienie tekstu najlepiej oddającego wolę autora) z pełnym aparatem krytycznym, czyli skomentowaną całością odnalezionych wersji dzieła. W wydaniu takim powinny się znaleźć także komentarz merytoryczny, przypisy, bibliografia oraz indeks².

Podstawową funkcją wydania krytycznego jest ustalenie tekstu kanonicznego, który może być wykorzystywany w innych wydaniach, zarówno popularnonaukowych, jak i popularnych. Wydanie to powinno realizować główny cel edytorski, jakim jest przedstawienie ustalonego tekstu kanonicznego, a także powinno być opatrzone notą edytorską, w której znajdą się informacje o źródle bądź źródłach) podstawy tekstu oraz emendacjach i koniekturach. Nie jest

Typy wydań szczegółowo klasyfikuje Konrad Górski, por. K. Górski, Tekstologia i edytorów dzieł literackich, Warszawa 1975, s. 211-272. Dla nas kluczowe jest rozróżnienie wydania krytycznego i popularnego.

Stanisław Pigoń sugerował, że wydanie krytyczne powinno rejestrować jedynie wybrane, ~ ażniejsze odmiany tekstu - pogląd ten jednak dotychczas nie został ogólnie przyjęty.