CCI00108 (2)

IV. Jak się zdaje spór co do tego, czy do prawa cywilnego należy prawo rodzinne, jest jeszcze częściowo aktualny²⁰. W tej kwesti występowały — a być może jeszcze występują — dwa poglądy.

Według jednego z nich prawo rodzinne wyodrębniło się z prawa cywilnego i stanowi samodzielną dyscyplinę. Zwolennicy tego poglądu głoszą, że objęcie stosunków rodzinnych przez prawo cywilne byłoby wyrazem preferencji w sferze rodzinnej elementów natury majątkowej, co nie dałoby się pogodzić z poglądami na rodzinę współczesnego człowieka. Współczesna rodzina przestała być organizmem głównie gospodarczym; stosunki rodzinne powinny być oparte na innych zasadach aniżeli stosunki majątkowe, do których przede wszystkim dostosowane są normy prawa cywilnego, skoro w stosunkach rodzinnych na plan pierwszy wysuwa się element osobowo--prawny, a nie majątkowo-prawny. Zewnętrznym wyrazem tej koncepcji ma być fakt. że we wszystkich krajach zwanych dawniej socjalistycznymi istnieją odrębne od kodeksów cywilnych kodeksy rodzinne. Zwolennicy samodzielności prawa rodzinnego nie przeczą na ogół, że pewne zasady prawa cywilnego mogą, a nawet muszą być stosowane do stosunków rodzinnych, ale tylko posiłkowo, jeżeli prawo rodzinne nie zawiera w danej kwestii przepisów szczególnych oraz jeżeli takie posiłkowe stosowanie da się pogodzić z podstawowymi założeniami stosunków rodzinnych.

Drugi pogląd jest tradycyjny, przyjmuje, że prawo rodzinne jest nadal działem prawa cywilnego. Zwolennicy jego w pełni doceniają fakt, że współczesne trendy idą w kierunku wyzwolenia stosunków rodzinnych spod dominacji elementów majątkowych, ale na poparcie bronionych tez powołują następujące argumenty.

W nrawie rodzinnym obowiązuje tak jak w całym prawie cywilnym — tgietoda fównorzę<Iności stron, jna nieporozumieniu bowiem polega twicr-dzenie. że w stosunkach miedzy rodzicami a dziećmi rodzice mają stanowisko nadrzędne²¹. Obowiązująca regulacja stosunków rodzinnych me jest samowystarczalna. gdyż prawo rodzinne nie może być stosowane bez uciekania się do

²⁰    Wszechstronne omówienie zagadnienia zawiera nic opublikowana praca doktorska S. Kalety: Miejsce prawa rodzinnego w systemie prawa na przykładzie prawa polskiego, Wrocław 1966: autor wypowiada się za przynależnością prawa rodzinnego do prawa cywilnego. Odrębności prawa rodzinnego broni B. Dobrzański: Kodeks rodzinny i opiekuńczy a kodeks cywilny. SC Kraków 1966, i. VII. s. 45 i n. (podobnie: Komentarz do k.r. i op., s. 621 i n.). powołując nowe, ale nic przekonujące argumenty. Natomiast J.St. Piątowski w recenzji pracy S. Szcra: Prawo rodzinne (PiP 1966, nr II. s. 758) przyłączył się do zwolenników tezy o przynależności prawa rodzinnego do prawa cywilnego. Z nowszej literatury por. S. Kaleta: Kształtowanie się poglądów na temat pozycji prawa rodzinnego w systemie prawa w polskiej literaturze prawniczej w okresie dwunastolecia (1944—1956). „Acta Univcrsitalis Wratislavicnsis" 1969. nr 107. s. 71 oraz: Teoretyczne i praktyczne znaczenie sporu o miejsce prawa rodzinnego w systemie prawa. SC 1969, nr 13 — 14, s. 124; J. Winiarz: Prawo rodzinne. Warszawa 1974, s. 18 i n.

²¹    Tak B. Dobrzański: tamże. Krytykę tego poglądu por. J. Ignatowicz. w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem. Warszawa 1993, s. 468.

25