CCI00129

Zestawienie strumieni wpływów i wydatków prowadzi do obliczenia sald, zwanych saldami przepływów pieniężnych. Są one definiowane jako różnice między wpływami finansowymi z dowolnych źródeł i tytułów a wydatkami finansowymi dowolnych rodzajów i przeznaczeń, spełniającymi wymogi zasad porównywalności. Wśród elementów generujących wpływy i wydatki, za stanowiące podstawę przepływów pieniężnych inwestycji uznaje się najczęściej:

•    inicjujące nakłady inwestycyjne oraz nakłady bieżące,

•    dopływ kapitału zewnętrznego oraz wpływy pieniężne generowane przez przedsięwzięcie w fazie operacyjnej,

•    wartość końcową (rezydualną) netto, tj. wartość gotówki uzyskanej ze sprzedaży majątku po zakończeniu działalności przedsięwzięcia.

Wpływy i wydatki są z reguły rozciągnięte w czasie, wydatki są ponoszone wcześniej, a wpływy występują później. Dodatkowo, żaden z tych składników oceny nie ma charakteru jednorazowego, lecz są one rozłożone w czasie. Zasada porównywalności, o której wspomina się definiując salda przepływów pieniężnych, wymaga, aby składniki oceny były sprowadzone do „wspólnego mianownika”, tzn. by ich wartość odzwierciedlała zmianę wartości pieniądza w czasie. Ten wymóg stwarza potrzebę przyjęcia pewnej zmiennej, zwanej parametrem dyskontującym łub dyskontem.

Dyskonto polega na ustaleniu aktualnej wartości tych wielkości, które wystąpią dopiero w przyszłości. Dyskonto można zapisać w postaci następującego współczynnika:

d =

(3.9)

gdzie: d - współczynnik dyskonta; r - stopa dyskontowa; t - liczba lat dzieląca rok bazowy (np. bieżący) od roku w przyszłości, w którym dana wielkość faktycznie występuje.

Za pomocą tego współczynnika przyszłą wartość kapitału sprowadza się do wartości teraźniejszej, którą nazywa się też wartością zaktualizowaną. Wartość teraźniejszą można obliczyć według wzoru:

PV = FV ■

1

(1 +rr

(3.10)

gdzie: PV- wartość teraźniejsza (Present Value); FV - wartość przyszła (Futurę Value).

Stopa dyskontowa - r - jest miarą stosownego oprocentowania, które należy uzyskać, by spłacić odsetki od kredytu lub zrównoważyć odsetki od lokaty alternatywnej, z jakiej zrezygnowano, inwestując środki, i pokryć premię za ryzyko. Można przyjąć, że na użytek rachunku efektywności stopa dyskontowa powinna obejmować:

•    aktualną stopę oprocentowania długoterminowych kredytów bankowych, gdy przedsięwzięcie jest w całości finansowane kapitałem obcym;

•    aktualną stopę oprocentowania wkładów długoterminowych, gdy przedsięwzięcie jest w całości finansowane kapitałem własnym;    g

•    średnią obu powyższych stóp procentowych, ważoną udziałem środków własnych i obcych, w przypadku gdy przedsięwzięcie jest finansowane z obu tych źródeł;

• premię za ryzyko inwestycyjne, niezależnie od rodzaju kapitałów finansujących przedsięwzięcie.

Żadna z wymienionych powyżej możliwości w zakresie ustalania stopy dyskontowej nie jest normatywną. O poziomie stopy dyskontowej ostatecznie decyduje inwestor. Na ogól przyjmuje się, że stopa dyskontowa jest tożsama ze średnim ważonym kosztem kapitału¹.

Koszt kapitału może różnić się w poszczególnych fazach procesu inwestycyjnego, zwłaszcza w przypadku przedsięwzięć wielozadaniowych. Wynika to ze zmiany źródeł finansowania oraz wysokości ryzyka w kolejnych fazach. Wahania kosztu kapitału zależą od wielkości inwestycji, ilości zadań realizowanych w jej ramach oraz długości procesu inwestycyjnego. Zasadne jest zatem przyjmowanie średniego ważonego kosztu kapitału oddzielnie dla każdej z faz, co przekłada się na różne poziomy stopy dyskontowej w poszczególnych fazach inwestycyjnych.

3.3.3. Efektywność inwestycji dla inwestora

Sformalizowane metody oceny efektywności inwestycji stanowią treść pierwszej części oceny, tj. oceny rachunkowej, zwanej rachunkiem ekonomicznej efektywności inwestycji (por. rys. 3.2). \¥ zakresie mikroekonomicznej oceny rachunkowej;,tj. dotyczącej wyłącznie przedsiębiorstwa, najczęściej stosuje się metody oparte na przepływach pieniężnych (por. rys. 3.3). Mogą to być metody:

; • statyczne, inaczej proste, nieopierające się na dyskoncie,

\y'« dynamiczne, inaczej dyskontowe lub złożone.

Metody statyczne pomijają wpływ czasu oraz inflacji na wartość efektów i nakładów, opierają się na kalkulacji księgowej, która zwykle odbiega od wartości realnych. Rachunek statyczny, ze względu na swoją prostotę, jest przydatny do oceny ekonomicznej na etapie identyfikacji możliwości inwestycyjnych oraz opłacalności inwestycji. Znajduje także zastosowanie do oceny mniejszych inwestycji o stosunkowo krótkim czasie realizacji i eksploatacji. Do najczęściej stosowanych metod statystycznych zalicza się okres zwrotu i stopę zwrotu.

Okres zwrotu {PP - Payback Period) inwestycji oznacza czas, po jakim wpływy pokrywają poniesione nakłady. Im ten okres jest krótszy, tym inwestycja jest wyżej ceniona. Czas zwrotu zainwestowanego kapitału można ustalić, wykorzystując następującą formulę:

PP =

N-R

Z+A’

(3.11)

gdzie: PP - okres zwrotu; N - nakłady inwestycyjne; R - wartość końcowa inwestycji; Z - przeciętny roczny zysk netto; A - roczny odpis amortyzacyjny.

2000.

89

1

Taką tożsamość często zakłada się w literaturze. Niektórzy autorzy nie operują nawet pojęciem stopy dyskontowej, zastępując je pojęciem kosztu kapitału. Por.: Brigham, Gapenski, 2000; Łukasik, Otte,