chalmers0028

30

Indukcjonizm

a)    Czysta woda zamarza w temperaturze około 0°C.

b)    Chłodnica mojego samochodu zawiera czystą wodę.

c)    Jeżeli temperatura spadnie poniżej 0°C, woda w chłodnicy mojego

samochodu zamarznie.

Mamy tu przykład poprawnego rozumowania, w którym przewidywanie (c) jest dedukowane z wiedzy naukowej zawartej w przesłance (a). Jeżeli (a) i (b) są prawdziwe, (c) musi być prawdziwe. Prawdziwość zdań (a), (b) i (c) nie jest jednak ustalona za pomocą logiki, lecz przez doświadczenie. Zatem prawdziwość zdania (a) można ustalić drogą bezpośredniej obserwacji zjawiska zamarzania wody. Gdy prawdziwość (a) i (b) zostanie ustalona przez obserwację i indukcję, wówczas można z nich wydedukować przewidywanie (c).

Przykłady mniej oczywiste byłyby bardziej skomplikowane, ale rola odgrywana w nich przez obserwację, indukcję i dedukcję byłaby taka sama. Na koniec rozważmy, w jaki sposób indukcjonistyczna teoria nauki interpretuje fakt, że fizyka potrafi wyjaśnić zjawisko tęczy.

Prostą przesłankę (a) w poprzednim przykładzie należy zastąpić całym zestawem praw rządzących rozchodzeniem się światła, tj. prawami odbicia i załamania światła oraz twierdzeniami o zależności stopnia załamania promienia świetlnego od koloru światła. Te ogólne zasady są wyprowadzane z doświadczenia drogą indukcji. Dokonuje się najpierw wielkiej ilości eksperymentów laboratoryjnych, w których bada się odbicie promieni światła od luster i powierzchni wody, mierzy się kąty padania i załamania promieni przechodzących z powietrza do wody, z wody do powietrza, itd., a wszystko to przeprowadza się w różnych warunkach, powtarzając eksperymenty ze światłem różnego koloru, aż zostaną spełnione wszystkie konieczne warunki, aby można było dokonywać uprawnionych uogólnień indukcyjnych, których wynikiem są prawa optyki.

Przesłankę (b) z powyższego przykładu należy również zastąpić bardziej skomplikowanym zbiorem zdań. Winny się wśród nich znaleźć zdania o tym, że słońce znajduje się w określonej pozycji na niebie względem obserwatora na ziemi, oraz że krople deszczu spadają z chmury w pewnym regionie odpowiednio określonym względem obserwatora. Zbiór takich zdań opisujących badane zjawisko