Chemia2
1

/WlfjlKI Diun nlc/nti ii wl.| /.llll.icll |K)|(I

ilyiii./yc.li 111011,1 |)i/y|mować wielu chwilo wyi.li ulo/oii, i /yll kun formacji.

1.11 u pi/c\li/cmic ułożenia c/ąslcc/ck nazywamy konloi iiiihjnnii, o c/ąslec/ki różniące się ułożeniem przestrzennym na/ywiimy Uonlor-niiTumi.

Konformacje etanu nieco różnią się od siebie energią. Konformacja naprzeciwległa jest układem o wyższej energii, podczas gdy konformacja naprzcmianległa ma energię nieco niższą. Dzieje się tak dlatego, że w konformacji naprzemianległej atomy wodoru obdarzone cząstkowymi ładunkami dodatnimi są położone możliwie daleko od siebie, więc odpychanie elektrostatyczne jest najmniejsze.

Konformerów cząsteczki nie można od siebie oddzielić, gdyż konformacja jest układem nietrwałym, łatwo przechodzącym w inną konformację. Łatwość tworzenia wielu konformerów jest cechą charakterystyczną większości związków organicznych.

Trzeci węglowodór, większy od metanu i etanu, to propan o wzorze sumarycznym C,H_S. Jego wzór strukturalny jest następujący:

H H H

I I I

II—C—C—C—H

I I I

H H H

Propan, podobnie jak dwa poprzednie związki, ma cząsteczkę niepokorną i może przyjmować wiele konformacji w przestrzeni. Wiązania w cząsteczce są wiązaniami kowalencyjnymi spolaryzowanymi. Należy także pamiętać o tym, że cząsteczka propanu nie jest cząsteczką liniową. Liniowa nie jest też cząsteczka kolejnego z alkanów - butanu C₄H₁₀ (ryc. 2.9).

II II 1 1	^b) II H H 1 1	^c) H TI H H 1 1 1 1
1 1 (’ -C— H i i	II—C—C—C—H 1 1 1	1 1 1 H—C—C—C—C—H 1 1 1
1 1 II II	1 1 1 H H H	1 1 1 1 H H H H

I 7 Izomeria w alkanach

Wzói ogólny alkanów ma postać

WjM;vi i ?'

Mkuiiy nazywane są często węglowodorami nasyconymi lub parafina u ( )|Milny w/.oi alkanów ma postać: ('„II    , ., gdzie // jest dowolną lic/.

11 alkowilij. Poznaliście już trzy najmniejsze alkany metan, elan i pro hi Mogą one tworzyć wiele konformacji, czyli nietrwałych układów r,teczki w przestrzeni. Ponieważ wszystkie cząsteczki gazowe i ciekle i w ciijglym ruchu, ich konformacje istnieją od zderzenia do zderzenia mną cząsteczką, (zwarty węglowodór - butan, o wzorze sumarycznym l l_m, występuje w przyrodzie w postaci dwóch związków różniących się I arbie wzorem strukturalnym:

II II I I	II
I I 11—C—C-1	-O— 11 1
II	1 11

II

H II H H

I I I I

H—C—C—C—C—H H H H H

/wiązek rozgałęziony

związek nierozgałęziony

Wzór	Liczba
alkanu	izomerów
c6h14	5
C7H16	9
CSH18	18
CgH20	35
C15H32	4347

Tab. 2.1. Liczba izomerów niektórych alkanów

i i ki, które mają ten sam wzór sumaryczny, ale różne wzory strukturalne, u i/ywamy izomerami.

I\ p izomerii, w którym izo-in i\ lożnią się od siebie spo-i" m połączenia atomów ■ /ąsteczce, nazywamy izo-"i« rią konstytucyjną lub struk-Imalną.

lak wynika z tabeli 2.1, czą-n izki węglowodorów zawie-i Mące większą liczbę atomów • Ia występują w postaci ¹ ■ inlzo licznych izomerów, co musza nas do zapisywania i i a\\ ir wszystkich wzorów w postaci strukturalnej. Wzór każdego z alka-można zapisać, stosując jeden z podanych poniżej sposobów. Na i" \klad do zapisania wzoru propanu można zastosować pełny wzór 11 uktnraIny:

11 H H

II—C—C—C II

II U II

\)

O

Izomery kolisty tucyjne (stmktu ralne) różnią su; od siebie spo sobem połączę nia atomów w cząsteczce