Chemia23

'n nil ■ \ imi|i Mi; ft

Irl I .ll lllOI Ol'U* II ( I < I H‘.l .111 n lilii III. linii W ir.il.i |i polillliTy/iU |i

I I

( (

k.il.ili/.iloiy

n F,C ( I ,

teflon

Teflon ma wyjątkowe właściwości. Jest odporny na działanie wr lu chemikaliów i innych czynników zewnętrznych. Z tego powodu jest u \ wany do pokrywania powierzchni naczyń laboratoryjnych. Stosuje się "i. także w gospodarstwie domowym - na przykład do pokrywania pn wierzchni patelni i garnków, teflon zapobiega bowiem przywieraniu gotowanych czy smażonych produktów do ścianek naczynia. Teflon \\\ korzystuje się też do produkcji tkanin typu goretex, które są niepi/i puszczalne dla ciekłej wody, natomiast charakteryzują się zdolnością < b• przepuszczania pary wodnej. Materiał ten stanowi zatem dobrą ochn uu, przed deszczem, jednocześnie umożliwiając wydostawanie się na a wnątrz potu.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku istoiiii znaczenie miały związki wielochlorowcopochodne o niedużych rozmi.i rach cząsteczek. Związki tego typu (np. CC1₂F₂ czy CC1₃F), zawieraj.u. w cząsteczkach atomy fluoru i chloru, są nazywane freonami. Stosowa no je powszechnie jako płyny chłodzące w lodówkach, czynniki spienia jące czy ułatwiające rozpylanie aerozoli. Dość szybko okazało się jcil nak, że związki te - jako wyjątkowo trwałe - gromadzą się w górno h warstwach atmosfery, niszcząc powłokę ozonową Ziemi. Z tego powu du, mimo bardzo dużej skuteczności, freony zostały wycofane z uż\u w wielu krajach.

Związki analogiczne do freonów, ale zawierające dodatkowo atonu bromu, nazywane są halonami (ryc. 3.2). Stosuje się je w pożarnictwu jako substancje tłumiące ogień.

11)11

Ryc. 3.2. Używane niegdyś gasi u- ■ halonowe oraz dezodoranty zawir raty w swoim składzie halony ilu ony - substancje niszczące powln kę ozonową. Obecnie związki u w wielu krajne li wycofano z u/y< m

Metody nl i / sany w.Hli.i zwią/kn i Iil< n i i\u upoi lu ulnych oniowoue

•    i,il\ w lozd/ialnch dotyczący* li \'< ehiwodorow. < )lo ii;t|p<łpnlainicj

•    / nu li

i hloiowcowanie węglowodorów nasyconych, iddycja chlorowców do alkenów i nlkinów, uldycja chlorowcowodorów do alkenów i alkinów.

U* akcje, jakim ulegają chlorowcopochodne, zostały już częściowo i . dslawionc w rozdziałach dotyczących węglowodorów. Będą, one ■ ■ uież dalej - w miarę potrzeby - omawiane jako metody otrzymywa-i i określonych jcdnofunkcyjnych pochodnych węglowodorów.

rulucenia kontrolne

i Ja/.wij poniższe związki: a) 11,C=C—CH—CH₃

Cl Br

h) IIC=C— CC1₃

. 1 pisz równania reakcji otrzymywania:

1) ehlorobenzenu z benzenu, l») chloroetanu z etanu,

• ) hromoetenu z etynu,

d)    clenu z bromoetanu,

e)    1,2-dibromoetanu z etenu.

' Na podstawie budowy cząsteczek wyjaśnij, dlaczego dichlorometan ji sl lepiej rozpuszczalny w wodzie niż tetrachlorometan.

Podaj przykład reakcji addycji, wykorzystując jako substrat cząsteczkę I ehloroprop-l-enu. Podaj także do tego związku przykład reakcji eliminacji.

.i 2. Alkohole jednowodorotlenowe

1 ? 1. Budowa cząsteczek alkoholi a ich właściwości

\lkohole są pochodnymi węglowodorów, zawierającymi w cząsteczce • Iną lub więcej grup —Ol I, czyli grup hydroksylowych. Alkohole jedno-' 'dorotlcnowe, nazywane również monohydroksylowymi, zawierają jedną ■ ■nipę Ol I w cząsteczce, zaś alkohole wielowodorotlenowe (polihydrok-l( iwc) zawierają ich więcej. (irupa Oli występująca w cząsteczce alkoholu. podobnie jak atom chlorowca w cząsteczce chlorowcopochodnej, jest