CIMG0150

ko wierzytelność wobec Skarbu Państwa lub wobec tej gminy, na rzecz której ustanowiona została należność.

Zabezpieczenie hipoteczne wierzytelności nie oznacza, że zaplata należności z tytułu nabycia własności budynków i innych urządzeń oraz lokali przestała obowiązywać. Wierzytelność ta staje się bowiem natychmiast wymagalna w razie sprzedaży, wydzierżawienia, wynajęcia lub innego odpłatnego udostępnienia nieruchomości.

Zaspokojenie wierzytelności musi nastąpić w części równej uzyskanym korzyściom. Zapłata należności została więc tylko odroczona w czasie, co pozwala uwłaszczonym osobom prawnym na jej spłatę w bardziej dogodnych terminach. Ustawodawca uwzględni) niewątpliwie przy tej regulacji fakt, że osoby prawne uwłaszczyły się często wbrew własnej woli, co jest konsekwencją przyjęcia formuły uwłaszczenia j. mocy prawa”.

W przypadku sprzedaży przez uwłaszczoną osobę prawną lokalu mieszkalnego położonego w budynku obciążonym wierzytelnością, zarówno ten lokal, jak i związany z nim udział w użytkowaniu wieczystym gruntów oraz udział we współwłasności części wspólnych budynków są wolne od hipoteki. Ta sama zasada dotyczy wszystkich kolejno sprzedanych lokali. Oznacza to, że po sprzedaży ostatniego lokalu mieszkalnego hipoteka wygasa.

Ustawodawca przewidział również sytuację, w której na skutek „zastoju” na rynku nieruchomości uwłaszczona osoba prawna nie może uzyskać przy sprzedaży nieruchomości ceny równej lub większej niż zabezpieczona hipotecznie wierzytelność. W takiej sytuacji, osoba prawna może podjąć próbę zrzeczenia się nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz gminy stosownie do art. 179 kodeksu cywilnego. Przy czym, państwowa osoba prawna może zrzec się nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, a komunalna osoba prawna może zrzec się nieruchomości na rzecz gminy, na której terenie nieruchomość jest położona. Jeżeli starosta (w przypadku zrzekania się nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa) lub zarząd gminy (w przypadku zrzekania się nieruchomości na rzecz gminy) nie wyrażą zgody na zrzeczenie, nieruchomość może być zbyta po cenie niższej niż zabezpieczona na niej wierzytelność.

Kwotę uzyskaną ze zbycia nieruchomości (po jej wpłaceniu do budżetu państwa lub budżetu gminy) uznaje się za zaspokojenie wierzytelności, a hipoteka podlega wykreśleniu.

W przypadku prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i komunał-nych, wierzytelność zabezpieczona hipotecznie wygasa z chwilą przekształcenia przedsiębiorstwa, odpowiednio, w spółkę z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa lub spółkę z wyłącznym udziałem gminy albo z chwilą postawienia przedsiębiorstwa w stan likwidacji na podstawie przepisu o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Regulacja ta mogłaby sugerować na pierwszy rzut oka, że budżet państwa lub budżet gminy zostaną pozbawione należności z tytułu nabycia przez uwłaszczoną osobę prawną własności budynków i innych urządzeń oraz lokali. Tak jednak nie jest, gdyż ww. należność wpłynie do budżetu, chociaż nie w postępowaniu uwłaszczeniowym, a w postępowaniu prywatyzacyjnym, i nie od uwłaszczonej osoby prawnej, ale od nabywcy mienia tej osoby w procesie prywatyzacji. Wygaśnięcie bowiem wierzytelności powoduje, że wartość mienia prywatyzowanego przedsiębiorstwa jest większa (stało się ono mieniem nie zadłużonym) i nabywca tego mienia w procesie prywatyzacji zapłaci kwotę większą co najmniej o wartość wierzytelności, która wygasła.

5,6.6. Uwłaszczenie spółdzielni i innych osób prawnych

Uwłaszczenie spółdzielni i innych osób prawnych następuje na „ich wniosek”, a nie mocy prawa”. Oznacza to, że nie wszystkie spółdzielnie i inne osoby prawne się uwłaszczyły, a jedynie te, które wnioski o uwłaszczenie złożą. Wnioski mogły być składane do dnia 31 grudnia 1996 r. włącznie. Wnioski złożone po tym terminie są prawnie nieskuteczne. Przyjęcie formuły uwłaszczenia „na wniosek” powoduje, że osoby te nie uwłaszczyły się z dniem 5.12.1990 r., tak jak państwowe lub komunalne osoby prawne, ale z dniem, w którym wnioski o uwłaszczenie zostaną załatwione. Załatwienie wniosków o uwłaszczenie polega na zawarciu umów cywilnoprawnych w formie aktu notarialnego pomiędzy organami reprezentującymi właściciela nieruchomości będącej przed-

69