DSC00214 (10)

i zaburzenia okresu ^enopauzalnego

...............-—......

pomenopauzalny cechuje się hipoestrogoniz-. ŁlSk|ka»nymi stężeniami FSH i LH w surowi* \\vdwelanie gonadotropin ma charakter pulsacyjny, >4tość i amplituda pulsów jest podobna jak w fazie ' pączkowej cyklu, co wskazuje na to, że wydziela* unRH po menopauzie pozostaje prawidłowe. Dominującym estrogenem jest estron (stężenie . iruwicy 74-222 pmol/1 [20—60 pg/ml], śr. 129,6 pmol/1 _; pg/ml]). pochodzący głównie z konwersji androsten* inu w komórkach zrębowych tkanki tłuszczowej, mięś-' -h, wątrobie, nerkach, mózgu i nadnerczach. Ma on jvnie ~25% bioaktywności estradiolu, nie jest związa* .. SHBG, a jedynie w niewielkim stopniu z albuminą. _N ;miar estronu po menopauzie powoduje rozrost i być o również raka endometrium. W stężeniach >259—277 pnjoWI(70-76 pg/ml) wywołuje krwawienia z macicy. Stę-• h’estradiolu w surowicy jest małe. Powstaje on naj-iwdopodobniej w wyniku pozagruczołowej konwersji -ironu, jest związany z SHBG i z albuminą. glWtytt Androgenem jest androstendion, chociaż jtf) stężenie jest mniejsze niż przed menopauzą: ~80% r.odzi z nadnerczy, a —20% z jajników. Stężenie wol-ytv testosteronu nie maleje, natomiast stężenia DHEA , [»HEA-S stopniowo się zmniejszają, a stężenie SHBG Testosteron vy okresie pomenopauzalnym pocho-Jównie z jajników.

jfoBRAZ KLINICZNY    _

,Vwtępqją objawy zanikowe w układach moczowym : płciowym, spowodowane hipoestrogenizmem i starzeniem tkanek:

! zanik błony śluzowej pochwy, powodujący bolesne stosunki płciowe (dyspareunia) i sprzyjający zapaleniu pochwy; objawia się uczuciem suchości, podrażnieniem, piecze-niaąviwiądem oraz niezbyt obfitymi żółtymi upławami

2)    zaburzenia funkcji seksualnych

3)    nawracające zapalenie cewki moczowej i pęcherza moczowego

^ częstomocz i bolesne oddawanie moczu wysiłkowe nietrzymanią moczu.

ó 3 Zasady leczenia hormonalnego w okresie okołomenopauzalnym Pomenopauzalnym

i Umiarkowane i ciężkie objawy wypadowe oraz zwią-> z nimi zaburzenia snu uważa się obecnie za głów-mtsfcaie do systemowej terapii estrogenami (TE) riimprnimi z progestagenami (TEP). Stosowanie I^^Emnow dopuszcza się jedynie u kobiet, które (wrodzony brak lub chirurgiczne usu-

Choroby układu wewnątrzwydzielniczego

——:- g——m

męcie). U kobiet z zachowaną macicą TE zwiększa ryzy-    *

ko wystąpienia raka endometrium (w ciągu 3 lat 5-krotnie, a w ciągu 10 lat — 10-krotnie). W celu ochrony endo~ metrium u tych kobiet stosuje się progestageny. Uważa się, że podawanie progestagenów kobietom, które nie mają macicy, jest niepotrzebne.

2.    Do leczenia objawów zanikowych w układach moczowym i płciowym można zastosować systemową TE lub TEP. Jeżeli zmiany te są jedynym wskazaniem do leczenia hormonalnego, to zaleca się miejscowe leczenie tabletkami, kremami lub wkładkami dopochwowymi zawierającymi estrogen, estrogen z progestagenem lub DHEA.

3.    U części kobiet z zachowaną macicą, u których stosuje się TEP, progestagen może wywierać działania niepożądane. W takim przypadku można spróbować długo-cyklicznego podawania progestagenu (np. co 3—6 miesięcy przez 12—14 dni), zastosowania wkładki wewnątrzmacicz-nej uwalniającej progestagen lub stosowania samych estrogenów w małych dawkach. Nie wiadomo jednak, czy metody te są bezpieczne dla endometrium.

4.    Nie powinno się stosować leczenia hormonalnego w celu pierwotnej lub wtórnej profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych.

5.    Ryzyko rozwoju inwazyjnego raka piersi zwiększa się u kobiet stosujących leczenie hormonalne >5 lat. Progestageny dodatkowo zwiększają to ryzyko. Wielkość tego ryzyka w niewielkim stopniu zależy od drogi i schematu podania hormonów, ich rodzaju i dawki. Rozważając zastosowanie leczenia hormonalnego, należy uwzględnić następujące fakty:

1)    ryzyko rozwoju inwazyjnego raka piersi zaczyna nieznacznie wzrastać już w 4. roku stosowania leczenia hormonalnego, a wg innych badań — już po roku

2)    większość badań obserwacyjnych nie wskazuje na to, aby zwiększenie zachorowalności na raka piersi wiązało się ze zwiększeniem umieralności

3)    w ostatnio przeprowadzonym dużym badaniu nie stwierdzono zwiększenia ryzyka zachorowania na ten nowotwór w wyniku stosowania samych skoniugowa-nych estrogenów.

6.    Stosowanie TE(P) zmniejsza częstość złamań osteo-porotycznych, ale nie jest to leczenie z wyboru w celu zapobiegania złamaniom u kobiet obciążonych zwiększonym ryzykiem, ponieważ są dostępne leki bezpieczniejsze (rozdz. VH>I.l).

7.    Nie zaleca się rozpoczynania TE(P) u kobiet >65. rż. w celu zapobiegania otępieniu, gdyż nie jest skuteczna.

8.    Przed rozpoczęciem leczenia hormonalnego należy ocenić ryzyko związane z leczeniem i poinformować o nim pacjentkę.

9.    Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do TE są: czynna choroba zakrzepowo-zatorowa, ostra choroba wątroby, rak sutka i endometrium. Za przeciwwskazania względne uważa się: krwawienie z macicy o niewyjaśnionej przyczynie, przebyty rak sutka lub endometrium, rodzinne występowanie raka sutka, przebytą chorobę zakrzepowo-zato-rową i rodzinne występowanie zakrzepicy.

10.    Stosowanie TE(P) może zmniejszyć całkowitą śmiertelność kobiet, jeżeli zostanie wdrożone zaraz po menopauzie. WH1 sugeruje, że redukcja ta może wynieść 30%, gdy początek leczenia następuje <60. rż. Wdrożenie terapii >60. rż. lub później nie wpływa na śmiertelność.