DSC00436

5.    Ważną sprawą jest zlokalizowanie i trafne nazwanie „piętra”, na którym występuje opinia publiczna przywoływana jako argument Rozproszona i niejednolita opinia publiczna na poziomie luźno kontaktujących się rodzin nabierze innego charakteru, gdy zostanie ujawniona jako glos wspólny na poziomie gminy, w środowisku dużej fabry. ki, w województwie.

6.    To, że w obrębie pewnych spraw większość ludzi w kraju wykazu-je bardzo zbieżne poglądy nie oznacza, że cala złożoność sprawy (np. kary śmierci za zabójstwa) jest widziana tak samo.

7.    Im szerszy zasięg społeczno-terytorialny opinii publicznej, tym węższy zakres spraw widzianych jednolicie. Trudno sobie wyobrazić np. zgodną międzynarodową opinię publiczną paru milionów ludzi w sprawach trudnych do zrozumienia i zaakceptowania przez ludność jednego kraju.

8.    Tradycyjnie twórcami opinii publicznej są:

-    przywódcy i działacze polityczni,

-    aktywiści niektórych organizacji społecznych i zawodowych,

-    dziennikarze i kierownicy redakcji wpływowych czasopism (poczytnych, masowo wydawanych),

-    przedstawiciele władzy administracyjnej i gospodarczej szczebla centralnego,

-    niektórzy przedstawiciele świata nauki, kultury i sztuki,

-    przedstawiciele hierarchii kościelnej dominujących wyznań.

9.    Opinia publiczna jest zbudowana na kształt współśrodkowych okręgów. Im bliżej środka, tym większe nasycenie informacjami źródłowymi i większa stabilność sądów, choć mogą one być różne, jak różne są systemy wartości i wiedza poszczególnych ludzi. Im dalej od środka, tym informacje stają się mniej wyraziste, zniekształcone, a opinie mniej stabilne, zmienne.

W obszarach peryferyjnych istnieje tylko echo informacji źródłowych, zapatrywania są chwiejne, raczej oparte na intuicji i zaufaniu do „lepiej poinformowanych” niż na własnej analizie faktów. Kręgi peryferyjne z natury rzeczy skupiają w swym wnętrzu największą liczbę osób. Muszą się one zadowolić informacjami powierzchownymi, niepełnymi, a nawet plotkami. Dobrze poinformowany środek tej figury geometrycznej - malutki pierścień centralny - skupia niewielką liczbę osób.^{1 2 3}

10.    Wpływ Społeczeństwa na bieg spraw publicznych zależy w poważnym stopniu od liczby i charakteru opisanych Wcześniej ośrodków Ópińiotwórczych oraz od sytuacji jakościowej w poszczególnych kręgach opinii publicznej. Prawdopodobieństwo racjonalności przedsięwzięć jest mniejsze w kręgach zewnętrznych.

11.    Poszczególne kręgi opinii publicznej są wewnątrz niejednorodne, a zlokalizowani w nich ludzie ustawicznie przemieszczają się ku środkowi lub na zewnątrz. Mogą bowiem uzupełnić informacje w dostępnym zakresie i gruntować własne poglądy albo - mając rzetelne informacje nie dostrzegać ich i w sprawach publicznych reagować po omacku.

12.    Strukturę opinii publicznej różnicuje trwałość poglądów. W części powierzchniowej tkwią sprawy i poglądy powstające pod wpływem zmiennych wydarzeń codzienności. Tu lokują się niestałe nastroje, przejściowe sensacje. Ich żywot jest krótki, zostają wyparte przez kolejne „rewelacje dnia”. W głębokiej warstwie opinii publicznej mieszczą się przekonania oparte na doświadczeniach historycznych narodu, trwałych elementach sytuacji politycznej i ekonomicznej, podstawach egzystencji materialnej, wartościach kultury narodowej, stosunku dó religii i naczelnych zasad prawa.

13.    Aby sprawy publiczne mogły się toczyć w świetle dnia, potrzebne są jasne procedury demokratyczne. Za ich sprawą opinia publiczna, towarzysząca podejmowaniu ważnych decyzji, może w miarę spokojnie przechodzić przez trzy etapy:

• etap opinii ukrytej,

I etap opinii jawnej,

I etap opinii zorganizowanej.

(...) „Zdrowa opinia publiczna" to nie jest opinia patriotyczna, ale opinia dobrze zorientowana. Opinia uformowana na danych, a nie na sloganach, tarabanaćh, kostiumach narodowych, okolicznościowych deklamacjach i zbiorowych obrzędach narodowych. Chwy-tają za serce i lud je lubi. Być może więc są potrzebne, ba, nieodzowne, Osobiście wolałabym, żeby przy wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych było mniej „cyrku", mniej »show “. Ale te wyborcze karnawały nie zastępują tam normalnego życia politycznego, opartego na informacji, na publicznym „praniu brudów”, na dyskutowaniu nad każdym dolarem budżetu (...). Demokracje nie są przecież wobec chorób opinii publicznej zupełnie bezbronne. Nie mogą ścigać poglądów, ale mogą ścigać spiski przeciw prawom innych obywateli Najskuteczniejszym przecież środkiem leczniczym jest sama wolność słowa. Zdarza się wprawdzie, że opinia publiczna jest już tak otumaniona, albo rozwydrzona, albo sterroryzowana, że przeciwstawienie się jej wymaga nie tylko rozsądku, lecz i odwagi. I tu, zdaje się, dochodzimy do właściwego sposobu stawiania diagnozy:

Zdrową opinię publiczną poznaje się po tym, że nikt nie potrzebuje odwagi cywilnej do wypowiadania swoich własnych sądów. (J. Mackiewicz, B.Toporska, op. dt, s. 174 i 177-178.) ⁴

1

Trudno odmówić przenikliwego demaskatorstwa wypowiedziom Barbary Toporsldej,

2

gdy kpi ona z zabobonów i bałamutnych przyzwyczajeń w formułowaniu poglądów nary*

3

wanych bezpodstawnie „opinią publiczną”. Oto fragmenty jej artykułu pt. „Król i opinia publiczna” opublikowanego w londyńskich „Wiadomościach” nr 45 (1336) z 1971 r.:

4

_BB_H___I__f\7 AO i r. ai