DSC00546 (8)

biblioteki. Jest zapalonym amatorem teatru; we Freiburgu, na cztery dni pobytu w tym mieście, był trzy razy w teatrze. Wykazuje duże wymagania w stosunku do aktorów, poziomu mu-zyKi. tańców, doboru wystawianych sztuk; jego upodobania estetyczne nie zgadzają się często z niewybrednym smakiem lokalnej publiczności.

Poznając nowy świat i nowe stosunki społeczne Darasz wykazuje dużą dozę spostrzegawczości i krytycyzmu. Opisując zwyczaje obcych mu narodów, stroje, uroczyste święta, obrzędy. wesela, pogrzeby, zabawy na ulicach, ostro krytykuje lekkość charakteru Francuzów, wyłudzanie grosza od naiwnych. Xlektórc z tych refleksji umożliwiają badanie ewolucji duchowej Darasza jako chłopa z pochodzenia, jego zainteresowań intelektualnych i pojęć etycznych. Wyraźne są u autora poglądy charakterystyczne dla kultury demokracji mieszczańskiej. Darasz. poważając religię, nienawidził fanatyzmu religijnego i sztucznej bigoterii i dlatego oburzał się na powierzchowną religijność drobnomieszczaństwa francuskiego. Widząc w kościele francuskim pomnik ekspiacyjny wystawiony za czasów Ludwika XVI11 na cześć księży poległych w czasie wielkiej rewolucji. Darasz oburzony pisze, iż tego rodzaju tablice nie powinny istnieć, gdyż uświęcają „zagorzałość księży, patrzenie własnego ich interesu i niewykonanie przysięgi rewolucyjnemu rządowi".

Głębokie przekonania Darasza każą mu napiętnować zauważone w czasie przejazdu przez Morawy fakty zepsucia moralnego młodzieży, uprawianie żebractwa i prostytucji. O delikatności uczuć autora świadczy niechęć oglądania walki psów z innymi zwierzętami, jako barbarzyńskich pokazów. Darasz oburza się na tych emigrantów, którzy zaciągnęli się do legionu algerskiego, aby gnębić inny naród w interesie burżiuuji francuskiej i pisze; „sami niedawno walcząc za wolność p*>-'.z!i uciomiężać nie chcących znosić jarzma Bedutnów"

Tyle o zawartości Pamiętniku. Juko uzupełnień¹*' należy dodać. ze utwór pomada nieeo apoatrzozeń treści ekonomicznej, a mmnowtete ciekawy opia kopalni soli w Bochni i warunków'