DSC00626

jsyctnymi. komórkami K. komórkami NK. mnkrofagutni 1 aktywacją układu dopełniacza Mccha ■om nie wszystkich uszkodzeń został dokładnie poznany. Tu omówione zostaną dwa przykładowe mechanizmy.

Cjtalin wywołana aktywacja układu dopełniacza

Mechanizm ogólny. Przeciwciało rozpoznaje antygen na komórce docelowej i zostaje związane na zewnętrznej powierzchni błony komórkowej. Do fragmentu Fc przeciwciała dołączają de kolejne składniki dopełniacza i w efekcie powstaje tzw. „kompleks atakujący błonę". Powstanie tego kompleksu prowadzi do cytolizy i dalej często do śmierci komórki (rys. 23.7).

Aktywacja układu dopełniacza. W skład układu dopełniacza wchodzi 9 moczowych gliko-protein oznaczonych jako składniki Cl do C9 oraz kilka innych oznaczanych literami alfabetu. Składniki dopełniacza reagują ze sobą w formie kaskady aktywując się wzajemnie. Składniki dopełniacza możemy pogrupować w 3 jednostki, są to: jednostka rozpoznająca (C1; składa się z 3 podjednostek Clq. Clr i Cis), jednostka aktywująca (C4 i C2) oraz jednostka uszkadzająca błonę (C3 i CS do C9).

Jednostka rozpoznająca. Clq rozpoznaje fragmenty Fc zagregowanych na błonie przeciwciał i łączy się z nimi. Powoduje to kolejno aktywacje i łączenie do błony Clr i Cis (proesteraza).

Jednostka aktywująca. Aktywna jednostka Cis odcina z C4 i C2 fragmenty C4b i C2a łączące się z błoną i tworzące enzym C3-konwertazę (C4b2a). Enzym ten rozcina C3 z powstaniem C3b łączącego się z błoną tej komórki.

Jednostka uszkadzająca błonę- Połączony z błoną C3b tworzy nowy kompleks C5-konwer-tizę (C4b2a3b). Dalej C5-konwertaza powoduje kolejno przyłączenie się dalszych składników C5b. CÓ i Cl. Powstaje kompleks C5b67 w zewnętrznym pokładzie lipidów błony komórkowej. Teraz dołączają się C8 i C9 tworząc .kompleks atakujący błonę” (C5-9).

Uszkodzenie komórki. Kompleks C5-9 ma fizykochemiczne właściwości podobne do białek błonowych. Kompleks ten przemieszcza się w błonie i powoduje powstanie funkcjonalnych kanałów, przez które do wnętrza komórki wnikają jony sodu i woda. W konsekwencji prowadzi I to do Iizy komórki docelowej.

Cytofiza zależna od limfocytów

Istnieje kilka typów limfocytów zdolnych do rozpoznawania i lizy komórek docelowych. Wśród nich ważną rolę spełniają limfocyty T cytotoksyczne (Tc) i komórki NK (natural killer). Tc są typem limfocytów T. a komórki NK pochodzą z macierzystych komórek szpiku. Komórki NK i Tc powodują liżę wielu typów komórek, głównie nowotworowych lub zakażonych wirusem. Komórki NK występują u osobników zdrowych, nie uczulonych dotychczas antygenami komórek docelowych. Tc natomiast występują jedynie po wielokrotnym uczulaniu i charakteryzują się dużą swoistością. Oba typy komórek rozpoznają komórki docelowe przy pomocy receptorów błonowych. Rozpoznanie to jest niezależne od immunoglobulin i dopełniacza. Komórki efektorowe za pomocą receptorów błonowych łączą się z antygenami komórki docelowej i dochodzi do krótkotrwałego kontaktu tych komórek. W wyniku tego kontaktu dochodzi do wzrostu stężenia jonów wapnia w komórkach efektorowych, co prowadzi do egzocytozy ziarnistości i uwolniona zostaje perforyna (PFP. cytolizy na). Perforyna wbudowuje się w błonę komórki docelowej, a jony wapnia znajdujące się w przestrzeni międzykomórkowej powodują jej agregację z wytworzeniem kanałów (rys. 23.8). Przez kanały te wpływają jony sodu i woda do komórki powodując jej liżę. Ko-