DSC00628

receptor

antygen

perforyno

konoty z perforyny

Ryt 2) t Mechanizm cytolizy zależny od limfocytów. Kontakt komórki efektorowcj (NK lub Tc) z komórka docelowa popu ukbd receptor-antygen. Hgzocytoza ziarnistości i uwolnienie z ruch perforyny. Pod wpływem jonów wapnia ptrfnyna tworzy kanały błonowe, przez które wnikają jony sodu i woda. co prowadzi do bzy komórki docelowej

prawdopodobniej na drodze aktywacji endonukleaz. Dotychczas opisano kilka typów tych substancji, które określa się Tc-toksyna, Icukaleksyna oraz substancje podobne do TNF (tumor necrosis factor) i LT (limfotoksyny).

Śmierć komórki. Martwica i apoptosis

Śmierć komórki jest definiowana jako moment, w którym zmiany w komórce osiągają tzw, punkt bez powrotu. Początkowo opisywano, że zmiany po osiągnięciu tego punktu bez względu na przyczynę przebiegają podobnie, czego wyrazem są podobne zmiany morfologiczne i proces jen nazwano martwicą. Jednakże przed ponad 20 laty opisano obraz procesu destrukcji komórki, który znacznie różnił się od klasycznej martwicy. Zjawisko to nazwano apoptosis. Apoptosis jest kontrolowanym procesem usuwania komórek w regulacji populacji komórkowych. Martwicę traktuje się jako morfologiczny obraz „prowokowanej" śmierci komórki, czyli spowodowanej czynnikami zewnątrzkomórkowymi. Apoptosis natomiast to morfologiczny obraz śmierci „programowanej”, czyli spowodowanej czynnikami wewnątrzkomórkowymi. Uważa się, że apoptosis jeatikiywnym, genetycznie zaprogramowanym procesem, który może być zapoczątkowany lub zahamowany przez różne czynniki zewnętrzne. Typowe dla apoptosis obrazy morfologiczne spotyka się zarówno w prawidłowych tkankach, podczas rozwoju i podczas metamorfozy, w atro-liachi nowotworach. Nasilenie apoptosis obserwowano po napromieniowaniu, w hipertermii i po cytostatykach. Przykłady zahamowania apoptosis można zaobserwować w gruczołach dokrew-nych, np. w korze nadnerczy po podawaniu kortykotropiny. Bardziej szczegółowe różnice między martwicą a apoptosis przedstawiono na rysunku 23.9 i w tabeli 23.1.

Do apoptosis zaliczane są również charakterystyczne procesy związane z dojrzewaniem komórek, podczas których dochodzi do stopniowej degeneracji jądra i organelli komórkowych.

389