DSC00649

Część V

SZCZEGÓLNE CECHY KOMÓREK ROŚLINNYCH

25. Ściana komórkowa

SUad chemiczny • Substancje podłoża • Substancje szkieletowe - Substancje inkrustujące • Substancje uJkrauujac* • Powstawanie ściany komórkowej • Ściana pierwotna • Ściana wtórna • Plazmodesmy

Ściana komórkowa jest charakterystycznym elementem komórki roślinnej. Tylko nieliczne typy komórek pozbawione są ściany. Przykładem takich komórek są bakterie z Mycoptasmatales, plazmodia śluzowców. pływki glonów i grzybów, a takie komórki generatywne roślin wyższych. Ponadto istnieją komórki charakteryzujące się tylko częściową obecnością ściany, jak np. komórka jajowa u niektórych okrytonasiennych w okresie poprzedzającym zapłodnienie.

Rośliny zdolne są do hydrolizy własnych ścian komórkowych, np. w okresie tworzenia członów naczyń czy rurek sitowych ściany poprzeczne ulegają rozpuszczeniu. Zanikają również Ściany w czasie przechodzenia łagiewki pyłkowej przez szyjkę słupka. Częściowe lub całkowite rozpuszczanie ścian ma miejsce w trakcie odpadania liści, dojrzewania owoców, a takie u niektórych roślin podczas kiełkowania nasion.

Ściana komórkowa jest wytworem protoplastu. Każdy protoplast tworzy własną ścianę na zewnętrznej stronie plazmolcmy w taki sposób, że sąsiednie protoplasty oddzielone są dwoma łcianami połączonymi warstwą wspólną dla obu komórek — blaszką środkową.

Ściana komórkowa odgrywa kluczową rolę w determinacji kształtu komórek. Umożliwia ona klasyfikację tkanek (np. kolenchytny, sklerenchymy) a jej urzeźbienie np. w ziarnach pyłku pozwala na określenie gatunku rośliny. Ściana pełni funkcję wzmacniającą a także chroni protoplast przed szkodliwym wpływem drobnoustrojów.

Skład chemiczny

Ściana jest utworem sztywnym, w obrębie którego wyróżnia się:

— substancje podłoża (matriks). — substancje szkieletowe stanowiące zrąb, — substancje inkrustujące. — substancje adkrustujące.

401