DSC00692 (6)

Omdlenia

John Willis, MD¹

CELE

Po przeczytaniu tego artykutu czytelnik powinien umieć:

1.    Opisać kroki prowadzące do ustalenia właściwego rozpoznania

omdlenia.    _v

2.    Wymienić podstawowe testy przesiewowe w omdleniach.

3.    Opisać związek omdleń z wysiłkiem.

4.    Wymienić najczęstsze przyczyny omdleń i ich zagrożenia.

5.    Przeprowadzić diagnostykę różnicową i zaproponować leczenie omdleń.

Definicja

Omdlenie to przejściowa utrata świadomości i napięcia mięśniowego, najczęściej w następstwie spadku perfuzji i niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego. Ma ono zwykle przebieg łagodny, może jednak być przyczyną urazu (15% przypadków). Omdlenia związane z wysiłkiem mogą bvć spowodowane do-ważną patologią układu krążenia.

Epidemiologia

Omdlenia stanowią ponad 3% przyczyn zgłoszeń do punktów pomocy doraźnej oraz 6% przyczyn hospitalizacji u dorosłych. Natomiast wśród dzieci tylko 0,125% nagłych przyjęć wynika z omdlenia, chociaż przebyte epizody zasłabnięć podaje aż 47% uczniów szkół średnich, 15% dzieci z omdleniem zgłasza wcześniejsze zasłabnięcia, a 15% dzieci przebyło omdlenie przed końcem okresu dojrzewania, Panuje powszechne przekonanie, że dzieci często mdlejące nie są poważnie chore i nie wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej. Około 75% z nich ma omdlenia waźowagSne spowodowane spadkiem ciśnienia i bradykardią zależnymi od zmian napięcia układu autonomicznego. Pozostałymi przyczynami omdleń są drgawki, migrena lub choroby układu krążenia.

Patogeneza

Omdlenia można podzielić na kar-diogenne, niekardiogenne i neuro-wegetatywne (tab.l).

OMDLENIA KARDIOGENNE Omdlenia kardiogenne mogą być wtórne do utrudnienia odpływu (zwężenie zastawki aortalnej, kar-diomiopatia przerostowa), dysfunkcji mięśnia sercowego (kardiomip-patia, zapalenie mięśnia sercowego, niedokrwienie) lub zaburzeń rytmu serca (częstoskurcz komorowy, zespół wydłużonego QT, zespół Wolf-fa-Parkinsona-White’a). Chorobę układu krążenia należy podejrzewać, jeśli omdlenia towarzyszą wysiłkowi. Omdlenia kardiogenne stanowią potencjalne zagrożenie życia i dlatego zawsze wymagają diagnostyki i leczenia.

OMDLENIA NIEKARDIOGENNE W tej grupie mieści się wiele jednostek chorobowych, część z nich nie jest klasycznymi omdleniami i może być łatwo rozpoznana po zebraniu dokładnego wywiadu. Drgawki często objawiają się nieprawidłowymi ruchami oczu lub kończyn, mogą się przedłużać i - w przeciwieństwie do omdleń - zwykle po drgawkach następuje patologiczny sen. Drgawki mogą jednak wystąpić w następstwie kardiogennego lub neurowegetatyw-nego omdlenia, jeżeli drastycznie obniży się perfuzja lub utlenienie mózgu, co zdarza się wtedy, gdy dziecko znajduje się w pozycji pionowej podczas omdlenia. Drgawki padaczkowe mogą powodować zaburzenia ze strony układu krążenia, zwykle tachykardię. Wielu chorych na padaczkę ma prawidłowy zapis EEG, a rozpoznanie następuje na podstawie wywiadu.

Napady afektywnego bezdechu

0    charakterystycznym przeoiegu po-jawiają się w wieku niemowlęcym

'i ustępują w wieku szkolnym. Wywiad jest typowy. Napady zwykle zaczynają się Wiem lub złością. Dziecko zaczyna płakać, następnie zatrzymuje oddech (z otwartymi ustami i nieszczęśliwą miną), pojawia się sinica lub bladość (jeśli występuję bradykardia), może wystąpić utrata świadomości i wreszcie krótkie toniczne lub kloniczne drgawki. Nietypowe epizody w wywiadzie sugerują padaczkę lub omdlenia kardiogenne i w tych przypadkach konieczna jest dalsza diagnostyka. Przy typowych napadach należy wykluczyć niedokrwistość z niedoboru żelaza oraz uspokoić rodziców, że napady afektywnego bezdechu są łagodne i ustąpią samoistnie. Leczenie przeciwpadaczkowe nie jest zalecane, chyba że drgawki są długotrwałe. Zwykle jednak drgawki są krótkie, związane z niedotlenieniem

1    nie wymagają leczenia lekami prze-dwdrgawkowymi. Napady afektywnego bezdechu nie są zachowaniem dziecka mającym na celu manipulację. Ich jedynym następstwem u 17% pacjentów są omdlenia neurowege-tatywne w późniejszym okresie. Najlepszym leczeniem napadu jest położenie dziecka i przeczekanie.

Migrena może być przyczyną omdlenia wywołanego bólem lub sporadycznie bez związku z nim (migrena pnia mózgu). Rozpoznanie sugeruje współistnienie bardzo silnego bólu głowy, nudności i wymiotów, nadwrażliwości na światło, z ulgą podczas snu. U 75% pacjentów migreny występują rodzinnie.

Hipotonia ortostatyczna jest definiowana jako spadek ciśnienia

67

1

Department of Psychiatry and Neurology; Clinical Professor of Pediatrics; Section of Child Neurology; Tulone Untvetsity School ofMedicine, New Orleans, LA.

Pcdintrin po Dyplomie Vo! 5/J, Luty 2001