DSC00693 (9)

nuM*j przeniknięte siłami sakralnymi. System wie* _uv teologicznej jest w rezultacie bardziej odległy j powszechnego zasobu wiedzy społeczeństwa iw gwiązku z :ym staje się on, z racji własnych ceefa, :ruidniejszy do przyswojenia. Nawet jeżeli nie został v*'jadomie zinstytucjonalizowany jako czoterycza|ą pozostaje „tajemnicą" z powodu swojej niezrozurate* ppfrri dla tłumu. Fakt, że wyrafinowane teorie; pod* trzymujące uniwersum, wykoncypowane przez specjalistów od teologii, wywierają stosunkowo niewielki wpływ na ludność, ma dalsze konsekwencje. Współistnienie naiwnej mitologii wśród mas oraz wyszukanej teologii wśród elity teoretyków,- gdy d jedna, i druga służy podtrzymaniu tego -samego unj* worsura symbolicznego, jest w historii zjawiskiem częstym. Jedynie pamiętając o nim można — na przykład — nazwać tradycyjne społeczeństwa Dalekiego Wschodu „buddyjskimi” czy też społeczeństwa średniowieczne „chrześcijańskimi”.. '“UMl Teologia może służyć jako paradygmat późniejszych filozoficznych i naukowych konceptualizacji kosmosu. Chociaż teologia jest bliska mitologu 2e względu na religijne treści w jej definicji rzeczywi* stoścl, pod względem społecznego umiejscowienia jest Jednak bliższa późniejszym konceptualizaćjom świeckim. W odróżnieniu od mitologii, pozostałe trzy t dominujących w historii form mechanizmów pojęciowych stały się własnością elit specjalistów, a ich systemy wiedzy były w coraz większym stopniu wy* łączone z powszechnego zasobu wiedzy całego leczeństwa. Skrajnym krokiem w takim ro wypadków oraz w sekularyzacji i wyrafii Hpozobu podtrzymania uniwersum jest w«j nauka, Nauka nie tylko dokończyła dzieła ozenie tego, co sakralne, te świata życia go, ale w ogóle usuwa z tego świata wiedzę podtrzymaniu uniwersum. Życie codzienne pozbawione zarówno sakralnego uprawi ^.«k i zrozuiuiuiości teoretycznej, która powJ

Je z symbolicznym uniwersum w zamierzoną całość. Mówiąc prościej: „zwykły” członek społeczeństwa nie wie już, jak może być koncepcyjnie utrzymane jego uniwersum. chociaż w dalszym ciągu wie oczywiście, feto powinien być specjalistą od podtrzymywania uniwersum. Interesujące problemy, jakie stwarza ta sytuacja, należą do empirycznej socjologii wiedzy współczesnego społeczeństw* i nie możemy ich w tej rozprawie dalej rozwijać.

Nie musimy dodawać, że w historii pojawiają su; typy mechanizmów pojęciowych w niezliczonej liczbie modyfikacji i kombinacji oraz że typy, które rozważaliśmy, nie zostały omówione wyczerpująco. W kontekście ogólnej teorii musimy jednak zająć się jeszcze przynajmniej dwoma zastosowaniami mechanizmów pojęciowych podtrzymujących uniwersum. mianowicie terapią i nihilacją.

Terapia wymaga zastosowania mechanizmów pojęciowych w celu zachowania aktualnych lub potencjalnych dewiantów w obrębie zinstytucjonalizowanych definicji rzeczywistości, czy ■— innymi słowy — w celu zapobieżenia „emigracji miraakaheów" danego uniwersum. Dokonuje tię tego stosując aparat uprawomocniania do ..przypadków*' Indywidualnych. Ponieważ — jak widzieliśmy — każdemu społeczeństwu grozi dewiacja jednostek, możemy przyjąć, że terapia, w takiej lub innej formie, Jest powszechnym zjawiskiem społecznym. Jaj określone przypadki instytucjonalna, od egaorcyzmów do psychoanalizy, od opieki duszpasterskiej do koncepcji poradnictwo, należą oczywiście do kategorii kontroli społecznej. Jednakże tym. co interesuje nas w tej chwili, eą pojęcia związane z terapią. Ponieważ terapia musi zajmować się dewiacjami od ..oficjalnych ^M definicji rzeczywistości, musi ona wypracować mechanizm pojęciowy, czyli system pojąć, aby takie dewiacje uchwycić oraz zachować rzeczy wielości, które eą przez nie wystawiane na próbą. Wymaga te systemu wiedzy obejmującego teorią dewiacji, aparat diagnostyczny

179