DSC01583

ski. Założenia grupy sytuują ją między grupą funkcjonalną a programową, jej cele zaś wyrastają zdecydowanie poza wspólne* zamierzenia artystyczne. Początkowo poeci określali się jako grupa interwencyjna, podkreślając wspólnotę inspiracji, światopoglądu i filozofii. Twierdzili, że nie zamierzają tworzyć nowej sytuacji literackiej, lecz chcą weryfikować jej zastany model, podobnie jak zastaną rzeczywistość; zatem — jak pisze A. K. Waśkiewicz — „Literatura jest .tu tylko jedną z możliwych form ekspresji osobowości, może ona — a nawet powinna — realizować się także w działaniu typu społecznego i politycznego. W konsekwencji prowadzić to musi do weryfikacji funkcji literatury, która jest »wypowiedzią wtórną wobec rzeczywistości i światopoglądu*:”⁸. Wyznaczono więc literaturze funkcję „naczelnego eksperta moralnego”, pozostawiając na boku formułowanie założeń artystycznych. Nie można bowiem za takie uważać stwierdzeń komunikujących o „kryzysie języka” czy powoływania się na realizm tzw. nienaiwny⁹. Podobnie nie służyły temu celowi uwagi na temat metafory ze względu na ich ogólnikowość¹⁰. Grupa nie odrzucała jednak programowania jako takiego. Miało ono dotyczyć nie spraw formalnych literatury, lecz świadomości. Poeci winni ukazywać „pęknięcie” między rzeczywistością a jej obrazami, wykształconymi w świadomości uczestników zbiorowości między innymi przez literaturę, a przede wszystkim przez formy życia i środki masowego przekazu. Walki te miały na celu „wykazanie fałszywej świadomości rówieśników”^{1 2 3}. Stąd obecność różnych tradycji, wśród których dominowały realizm, ekspresjonizm, katastrofizm, a także wyraźne wpływy poetyki Różewicza. Słusznie więc pisze A. K. Waśkiewicz: „Poeci grupy »Teraz« traktują literaturę jako pewien wycinek ruchu kulturowego pokolenia. [...] Literatura jawi się tu w dwóch ujęciach, jedno z nich zakłada weryfikację rzeczywistości, drugie — programowanie.”¹²

1

⁴ Tamże, s. 84—85.

⁹ Por. J. Kornhauser: Realizm nienaiwny. „Poezja” 1970, nr 9; tenże: Szanse grupy. O najmłodszych grupach literackich w Polsce. „Życie Literackie” 1969, nr 46.

2

   Por. zbiorową publikacją grupy Teraz — Magiczne zaklęcie, które wyzwala metaforo. „Współczesność” 1970, nr 18.

| Por. J. Kornhauser: Poezja jest niezgodą. W: Teraz. Suplement do Kroniki kulturalnej ZSP. Warszawa 1972, s. 3.

3

   A. K. Waśkiewicz: Formy obecności..., s. 86.

Charakter grupy funkcjonalno-programowej miało także Forum Poetów Hybrydy w ostatniej fazie istnienia, kiedy przekształciło się w Konfederację Nowego Romantyzmu (1973). Za pierwszy program Konfederacji... należy uznać manifest O Nowy Romantyzm, ogłoszony w lutym 1971 roku i podpisany przez: Jolantę Młynarczyk, Tadeusza Kowala, Ankę Frajdlich, Aleksandra Nawrockiego, Jerzego