DSC01781

13.3. Gnnicc długu publicznego oraz procedury ostrożnościowe i sanacyjne_313

Konieczność spłaty zapadającego długu wraz z zaciąganiem nowych zobowiązań powoduje, że zwiększają się potrzeby pożyczkowe SFP. Wysokie potrzeby pożyczkowe tego sektora stymulują wzrost stóp procentowych na rynku finansowym. Istnieje także niebezpieczeństwo, że państwo natrafi na barierę popytu na tym rynku i nie będzie w stanie pożyczyć potrzebnej mu kwoty.

Rosnący dług publiczny utrudnia i poprzez ograniczanie dostępu do kredytów podmiotom spoza SFP - utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego. Kredyt publiczny zwiększa bowiem popyt na dobra i usługi, a kredytowanie obciąża oszczędności prywatne. W konsekwencji następuje transfer zasobów z sektora prywatnego do publicznego (tzw. efekt wypychania) [Komar 1994. s. 216 i 217],

13.3. Granice długu publicznego oraz procedury ostrożnościowe i sanacyjne

Stały wzrost długu publicznego jest charakterystyczny nie tylko dla Polski, lecz także dla większości państw na świecie, ze Stanami Zjednoczonymi włącznie. W związku z tym powstaje pytanie o granice tego długu - kiedy jego wysokość jest jeszcze bezpieczna dla zadłużonego państwa i jego wierzycieli, a kiedy już yągra-ra rozwojowi gospodarczemu. Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Ogólnie mówiąc, _wysokośćjlługu publicznego-jest-ieszeze-bezpieczna wówczas, gdv w długim okresie nie ma żadnych zagrożeń dla terminowej jego obsługi i spłaty oraz dla równowagi makroekojoormcaiej“[Gołębiowstćr2ÓÓ8, s. 371].

Polskajako członek UE jest zobowiązana do spełnienia kryteriów konwergen-cji,_zgodnie z którymi dług publiczny niepowinien przekraczać 60% PKB. Nie jest to wymóg bezwzględny, gdyż możliwe jest przekroczenie tggramcy, pod warunkiem że udział długu w PKB „zmniejsza się i zbliża do limitu wartości w satysfakcjonującym zakresie”. Komisja Europejska nadzoruje wysokość długu publicznego poszczególnych państw członkowskich, uwzględniając konieczność stopniowego obniżania relacji długu do PKB.

W Konstytucji RP z 1997 roku znajduje się przepis zakazujący zaciągania pożyczek lub udzielania gwarancji i poręczeń finansowych, w' których następstwie PDP przekroczyłby 3/5 rocznego PKB [Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997, art. 216, ust. 5], Przepis ten został powtórzony w ustawie o finansach publicznych z 2009 roku, według której PDP nie może przekroczyć 60% PKB [Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009, art. 74],

Dla zapewnienia realizacji tego postulatu, ustawa o finansach publicznych przewiduje procedury ostrożnościowe i sanacyjne, które wprowadzają istotne ograniczenia dla polityki budżetowej w miarę wzrostu udziału PDP w PKB (rysunek 13.3).