DSC02529 (4)

5.4. Majątek obrotowy

197

Ważną dziedziną racjonalnego gospodarowania materiałami w przedsiębiorstwie jest badanie ich wykorzystania w procesach produkcyjnych oraz ustalanie miejsc i przyczyn nadmiernego zużycia. Podstawowe instrumenty stosowane w tym zakresie to normowanie i kontrola zużycia materiałów.

Normowanie zużycia zmierza do ustalenia najbardziej celowego poziomu nakładów materiałowych w produkcji. Efekt tego procesu - norma zużycia określa ekonomicznie uzasadniony poziom nakładu materiałowego na jednostkę wyrobu. Oznacza to, że norma musi spełniać warunek minimalizacji łącznych nakładów wszystkich czynników produkcji wyrobu. Norma zużycia jest wielkością stosunkową i składa się z: 1) nakładu materiałowego (przedmiotu normy), 2) odniesienia normy - czyli produktu, na który jest zużywany materiał. Norma spełnia dwie główne funkcje: planistyczną i kontrolno-analityczną. W pierwszej z nich normy służą przede wszystkim do planowania zużycia oraz kosztów materiałowych i sterowania zapasami. W funkcji kontrolno-analitycznej norma pełni rolę układu odniesienia w ocenie poziomu zużycia faktycznego, jest też podstawą analizy materiałochłonności wyrobu, poziomu technologii oraz nieprawidłowości w przebiegu procesów produkcji.

Norma zużycia składa się z kilku elementów. Ogólna postać analityczna normy jest następująca:

I N^N,+S_p+0,

gdzie: N, - norma zużycia materiału,

N, - zużycie teoretyczne,

Sp - straty produkcyjne,

O - odpady.

I Zużycie teoretyczne, zwane również materiałem netto, stanowi tę część materiału, która została przekształcona w substancję wyrobu (bez strat). Straty produkcyjne są to ilości materiału, które w toku operacji produkcyjnych, w optymalnych warunkach lechniczno-organizacyjnych, zostały utracone bez możliwości spożytkowania w in-nych procesach. Odpady stanowią ilość materiału nie wykorzystanego w danym procesie, lecz odzyskiwanego w formie przydatnej w innych procesach produkcyj-nych lub w postaci substancji nieużytecznej gospodarczo.

t Jakość i poprawność norm zużycia zależą od przestrzegania określonych zasad Łttosowania właściwych metod normowania. Najważniejsze zasady normowania zużycia w przedsiębiorstwie to m.in.:

to 1) stosowanie dokładnej analizy techniczno-ekonomicznej warunków pro-|dokcji,

fc. 2) dobór właściwych metod normowania, fe 3) aktualizacja i kompletność norm zużycia,

fc- 4) uwzględnianie konkretnych potrzeb użytkowników bazy normatywnej.

W normowaniu zużycia stosowane są dwie grupy metod: statystyczne i tech-

fchiczne.