DSC02764

I

n. JOŃSKA FILOZOFIA PRZYRODY

JB

1. TALES Z MILETU

Tales z Miletu (ok. 625—545 p.n.e.), milezyjski mąż stanu, geometra, matematyk, astronom i filozof. Prawdopodobnie nie napisał żadnego dzieła^Przy jmuj ąc materialną prazasadę w postaci wody jako źródła i^początku wszechrzeczy, zrywa z mito-logiczno-religijną koncepcją świata; próbuje tłumaczyć przyrodę przez nią samą (Fragmenty w Vorsokr.).

Tłum.: L. Joaćhimowicz (§§ 4—5, 7—9), B. Kupis (§§ 1—3, 6)

1. (Vorsokr. A 12) Arist. Metaph. A 3, 983 b 6fspośród tych, którzy pierwsi zajmowali się filozofią, większość uważała, że istnieją tylko materialne początki (archał) wszechrzeczy. To bowiem, z czego jest wszystko, co istnieje, i z czego powstaje na początku oraz w co się rozpada na końcu — substancja (usia) — pozostaje, choć zmieniają się właściwości, to jest, jak twierdzą, pierwiastkiem i początkiem wszechrzeczy i dlatego uważają, że nic nie powstaje ani nie ginie, dlatego że taka natura zachowuje się zawsze [...] 17. Musi bowiem istnieć jedna albo więcej niż * jedna natura, z której powstają inne rzeczy przy zachowaniu jej samej. Jeśli chodzi o ilość i postać takiego początku, to nie wszyscy utrzymują to samo, ale Tales, pierwszy przedstawiciel tej filozofii, twierdził, że jest nim woda (dlatego też twierdził, że ziemia pływa po wodzie), przypuszczając tak prawdopodobnie dlatego, ponieważ widział, że wszelki pokarm jest wilgotny i że samo ciepło powstaje z wilgoci i nią żyje (a to, z czego coś powstaje, jest początkiem wszechrzeczy). Stąd powziął to przypuszczenie, jak i stąd, że zarodki wszystkiego mają wilgotną naturę (physis), woda zaś jest początkiem natury rzeczy wil-

i