Prace poglądowe
The contribution of facultatively pathogenic Udział warunkowo chorobotwórczych
viruses in the etiology of diarrheal diseases
wirusów w etiologii biegunek
in piglets and pigs
u prosiąt i warchlaków
Truszczyński M., Pejsak Z., National Veterinary
Research Institute in Pulawy
The purpose of this paper was to present a group of Marian Truszczyński, Zygmunt Pejsak
viral infectious agents of poorly defined pathogenic-
ity. The role of facultatively pathogenic viruses, be- z Państwowego Instytutu Weterynaryjnego  Państwowego Instytutu Badawczego
longing to different genera: Rotavirus, Calicivirus, Ad- w Puławach
enovirus, Picornavirus, Astrovirus and Reovirus, in the
etiology of the diarrheal diseases in piglets and pigs uczestniczących w etiologii biegunek biegunki z udziałem rotawirusów, zwłasz-
was discussed. These viruses express high frequency u świń. Reprezentują one: rotawirusy, ka- cza do około 7 dni po odsadzeniu.
of genetic variability followed by the appearance of liciwirusy, adenowirusy, pikornawirusy, Prosięta w miarę upływu czasu i zwięk-
new species, quasispecies or variants, including also astrowirusy i reowirusy. szenia się sprawności układu odpornościo-
variants pathogenic for humans. Manifestation of Rotawirusy wywołują lub, zgodnie w po- wego rozwijają swoistą odporność miejsco-
pathogenicity by mentioned viruses depends mostly wyższym, współwywołują biegunki u pro- wą w jelitach oraz odporność systemową.
on host-related predisposing factors associated with siąt noworodków i starszych zwierząt, Główną rolę odgrywa odporność komór-
the innate and adaptive immunity status. Moreover, włącznie do okresu okołoodsadzeniowe- kowa. Odporność ochronna (przeciwza-
they are usually acting together with other species go. Spośród 7 grup serologicznych rota- kaz
na) związana jest też ze swoistymi prze-
of facultatively pathogenic viruses and also with en- wirusów (A-G) u świń stanowią je wirusy ciwciałami neutralizującymi IgA w jelitach
teric bacteria, particularly Escherichia coli. Their char- serogrup: A, B, C i E. oraz immunoglobulinami surowicy (4).
acteristic features are also symptomless infections Rotawirusy u świń występują powszech- Przechorowanie wywołanej przez rotawi-
and carriership. It s been shown that in the devel- nie, co udowodniono bardziej miarodajnie rusy biegunki łączy się z nabyciem odpor-
opment of clinical disease contributes also unsatis- dzięki testom molekularnym, zwłaszcza ności na kolejne zakażenie (4). W profilak-
factory level of the animal welfare, which frequent- RT-PCR, czyli reakcji łańcuchowej poli- tyce swoistej stosuje się uodpornianie loch
ly occurs in large farms based on industrial technol- merazy z poprzedzającą tę reakcję odwrot- przed porodem szczepionkami zawierają-
ogies. At present it is still difficult to define which ną transkrypcją. cymi immunogenne atenuowane rotawi-
species or variants of these poorly pathogenic virus- Występujące u świń rotawirusy mogą rusy. Mniej skuteczne okazały się szcze-
es may trigger multifactorial enteric disease in pig- zakażać bydło i konie, a stwierdzane u tych pionki inaktywowane.
lets and pigs. One of the important candidates is por- gatunków zwierząt szczepy mogą zaka- W diagnostyce biegunki wywołanej
cine circovirus PCV2. żać świnie. Odwrotny kierunek transmi- przez rotawirusy niezbędne jest bada-
sji ma również miejsce. Istnieje możliwość nie laboratoryjne, gdyż objawy kliniczne
Keywords: multifactorial enteric disease, viruses, wymiany między tymi szczepami mate- oraz zmiany anatomo- i histopatologiczne
diarrhea, piglets, pigs. riału genetycznego i pojawiania się no- nie mogą stanowić podstawy do określe-
wych odmian rotawirusów (1, 2). Rotawi- nia czynnika chorobowego, jako że są one
rusy świńskie mogą powodować biegun- podobne, niezależnie od gatunku drobno-
iegunki stanowią poważny problem go- kę u ludzi (3, 4). ustrojów uczestniczących w etiologii cho-
Bspodarczy w produkcji świń, zwłasz- W przypadku zakażeń wieloczynniko- roby. W celu identyfikacji drobnoustroju
cza wśród prosiąt ssących, w okresie po- wych u prosiąt, w których oprócz rotawi- wywołującego biegunkę lub współuczest-
odsadzeniowym i w pierwszej fazie tuczu. rusów biorą udział chorobotwórcze entero- niczącego w jej wywołaniu pobiera się
Na ogół przyczyny biegunek są wieloczyn- toksyczne szczepy E. coli, przebieg biegunki zawartość jelit lub świeży kał od prosiąt
nikowe. Stanowią je niedostatki dobro- jest cięższy niż bez udziału wymienionych z maksymalnie rozwiniętym procesem cho-
stanu w czasie odchowu oraz wirusy i/lub bakterii (5). Oprócz E. coli przede wszyst- robowym. Do identyfikacji rotawirusa naj-
bakterie. Wśród nich szczególnie znaczą- kim niekorzystne warunki środowiskowe bardziej zalecane są testy RT-PCR, ELISA
cą rolę odgrywają drobnoustroje warun- przyczyniają się do pogłębienia procesu i IF (6). Stwierdzanie za pomocą badań se-
kowo chorobotwórcze, zwane też opor- chorobowego i zwiększonej śmiertelności. rologicznych swoistych dla rotawirusów
tunistycznymi, które często, mimo obec- U zakażanych eksperymentalnie rotawi- przeciwciał ma ograniczoną wartość dia-
ności w jelitach, nie wywołują zaburzeń rusami bezsiarowych kilkudniowych pro- gnostyczną ze względu na ich powszechne
zdrowia. W ujawnieniu chorobotwórczo- siąt mogą, zależnie od zjadliwości szczepu, występowanie, w tym często u osobników
ści tych drobnoustrojów mają znaczenie, pojawiać się ciężkie objawy biegunki. Kał niewykazujących objawów chorobowych.
oprócz czynników środowiskowych (nie- jest wodnisty, barwy jasnożółtej. Biegun- Z badań serologicznych można natomiast
zakaz
nych), niektóre spośród oportuni- ka utrzymuje się przez 7 14 dni, a śmier- korzystać przy ocenie epidemiologicznego
stycznych zarazków, które inicjują w or- telność może dochodzić do powyżej 50% zakażenia rotawirusowego w porównaniu
ganizmie zwierzęcia sytuacje sprzyjające zakażonych zwierząt. U osobników po- do innych patogenów, które również wy-
współudziałowi w patogenezie biegunki nad 3-tygodniowych biegunka rotawiru- wołują biegunki u prosiąt i warchlaków.
innych, potencjalnie mniej chorobotwór- sowa ma przebieg łagodniejszy, choroba Najbardziej rekomendowanymi testami
czych gatunków wirusów lub bakterii wy- trwa krócej i zejścia śmiertelne są rzadsze. do tego rodzaju badań jest seroneutrali-
stępujących w przewodzie pokarmowym Wywołane przez rotawirusy biegunki wy- zacja oraz ELISA.
świń. Do tego rodzaju inicjujących drob- stępują enzootycznie, pojawiając się w ko- W celu ograniczania strat wywoływa-
noustrojów należy zwłaszcza cirkowirus lejnych cyklach produkcyjnych. nych przez rotawirusy rekomenduje się po-
świń  PCV2. Poziom swoistych przeciwciał w sia- prawę warunków chowu oraz stosowanie
Celem artykułu jest charakterystyka rze loch obniża się stosunkowo szybko, co chemioterapeutyków przeciw bakteriom
warunkowo chorobotwórczych wirusów stwarza większe możliwości występowania pogłębiającym skutki zakażenia. Istotne
Życie Weterynaryjne " 2012 " 87(2)
94
Prace poglądowe
jest też stosowanie roztworów elektrolitów wirusa wyhodowanego w hodowli komór- czynnika patogennego. Próbki od prosiąt
z glukozą i glicyną dla wyrównania utraty kowej oraz immunofluorescencji ze swo- bez biegunki badane w Chinach (14) za-
płynów w związku z biegunką. Ze względu istą surowicą. wierały w 30,1% kobuwirusa, co potwier-
na brak skutecznych szczepionek przeciw Szczepionki nie są wytwarzane wobec dza jego rezerwuar u zdrowych zwierząt.
rotawirusom świń można uznać za zasadne raczej drugorzędnego znaczenia adenowi- Wykazanie obecności szczepów kobu-
uodpornienie czynne loch 3 tygodnie przed rusów w wywoływaniu biegunki u świń. wirusa również u prosiąt niewykazują-
porodem przez podanie im kału pobrane- Wystarczające jest zatem postępowanie cych biegunki wskazuje na jego warunko-
go od prosiąt z biegunką. Należy pamiętać ogólnoprewencyjne. wą chorobotwórczość. Niemniej badania
o tym, że efektywność tego postępowania Kobuvirus jest jednym z 12 rodzajów epidemiologiczne i analiza statystyczna
zależy od ilości  żywego wirusa w daw- rodziny Picornaviridae. Jeden z przedsta- wyników badań grup prosiąt z biegunką
ce kału podanej losze wraz z paszą. Ilość wicieli tego rodzaju jest chorobotwórczy i prosiąt zdrowych przemawiają za jego
wirusa w takiej dawce zależy od tego, czy dla prosiąt. Kobuwirus świń został ziden- istotnym udziałem we współwywoływa-
kał jest świeży i od jego ilości. Jeżeli cho- tyfikowany w 2008 r. na Węgrzech (13), niu biegunki prosiąt.
dzi o ilość, to nie powinno być go mniej a następnie w Chinach (14), Tajlandii (15) W ślad za wykazaniem znaczenia astro-
niż 10 g kału/lochę. i Korei (16). Okazało się, że podobieństwo wirusów w etiologii biegunek człowieka
Występujące u świń kaliciwirusy obej- genomów szczepów węgierskiego, chiń- (17, 18) wyizolował je od świń z biegunką
mują sapowirusy (SaVs) i norowiru- skiego i koreańskiego wynosiło odpowied- Bridger (19), a u innych gatunków zwierząt
sy (NoVs) blisko spokrewnione z ludzki- nio 99,0, 99,1 i 99,3%. W ogniskach biegu- inni autorzy (20). Nazwa rodziny Astroviri-
mi SaVs i NoVs. Z tego względu, oprócz nek prosiąt w Korei u większości chorują- dae łączy się z kształtem kapsomerów wi-
aspektu weterynaryjnego, uzasadnione cych osobników (ponad 80%) wykazano rusów w postaci gwiazdki (17). W skład
jest uwzględnienie świń jako rezerwuaru ten drobnoustrój. Dane statystyczne do- wymienionej rodziny wchodzą rodzaje
szczepów zoonotycznych, wywołujących wodzą, że występuje statystycznie istot- Mamastrovirus i Avastrovirus. Do rodza-
u ludzi zapalenie żołądka i jelit (7). Podob- na różnica między biegunką u świń i izo- ju pierwszego należą szczepy występują-
nie jak w przypadku rotawirusów, do iden- lacją kobuwirusa od chorujących lub pa- ce u ssaków, a do drugiego szczepy pta-
tyfikacji kaliciwirusów najwłaściwszy oka- dłych zwierząt, w porównaniu do zwierząt, sie (21). Rodzaj Mamastrovirus obejmuje
zał się RT-PCR (8). Podobne powinny być niewykazujących objawów chorobowych. 6 gatunków: ludzki, bydlęcy, koci, norek,
też zasady biernego uodpornienia prosiąt Jak wynika to z badań koreańskich owczy i świński (22). Wydaje się, że do ini-
przed wymienionymi wirusami. (16), w nielicznych przypadkach od pro- cjowania i ujawnienia chorobotwórczości
Adenowirusy świń należą do 3 gatun- siąt z biegunką izolowano wyłącznie kobu- konieczny jest wcześniejszy udział w wie-
ków: A, B, C. Do gatunku A zaliczono se- wirus. W większości próbek od prosiąt wy- loczynnikowej etiologii innego drobno-
rotypy 1, 2 i 3, do gatunku B serotyp 4, a do krywano, oprócz kobuwirusa, wirusa epi- ustroju, np. rotawirusa (23).
C  serotyp 5 (9). Wirusy te namnażają się demicznej biegunki świń (porcine epidemic Wykazano, że u prosiąt bezsiarowych
w hodowli pierwotnej komórek nerki świ- diarrhea virus  PEDV), koronawirusa za- uzyskanych drogą histerektomii, zakażo-
ni i linii ciągłej PK-15 oraz w hodowlach palenia żołądka i jelit świń (transmissible nych eksperymentalnie wyłącznie astro-
pierwotnych komórek tarczycy (10) i jąder gastroenteritis coronavirus  TGECV), wirusami, rozwinęła się biegunka o łagod-
(11). Wywołują efekt cytopatyczny. Szcze- rotawirusy grupy serologicznej A (gro- nym przebiegu. Prosięta stawały się siew-
gólnie często wykazywane u świń są szcze- up A rotavirus  GARV), świńskie sapo- cami wirusa, ale żadne z nich nie padło (7).
py gatunku B. Rozprzestrzenienie adeno- wirusy (porcine sapovirus  PSaV), wirus Bridger (19) stwierdził natomiast, że pro-
wirusów u trzody chlewnej obejmuje ob- Torque teno świń (porcine Torque teno- sięta takie zakażone astrowirusem wyka-
szar Ameryki Północnej i Europy. Należy virus  PTTV). Oprócz tych patogenów zywały utratę apetytu i biegunkę oraz sła-
sądzić, że występują one również w in- identyfikowano C. perfringens, B. hyody- biej przybierały na wadze, po czym na-
nych obszarach kuli ziemskiej. Adenowi- senteriae, Salmonella spp. oraz E. coli (wy- stępowały pojedyncze zejścia śmiertelne.
rusy świń, przeciwnie niż rotawirusy, nie twarzające LT i STa lub STb). Kilkanaście Ten sam autor dowiódł, że udział innych
są chorobotwórcze dla człowieka. zbadanych próbek kału od zwierząt z bie- warunkowo chorobotwórczych drobno-
U prosiąt i warchlaków z
ródłem za- gunką zawierało równocześnie 7 różnych ustrojów, oprócz astrowirusów, zaostrzał
każenia jest kał. Do zakażenia dochodzi enteropatogenów świń, co potwierdza wie- proces chorobowy i przyczyniał się do
przez jamy ustną i nosową. Adenowiru- loczynnikową etiologię biegunek prosiąt, zwiększonej liczby padnięć (19). Prosięta
sy bywają wyłącznym czynnikiem etiolo- w której, oprócz szkodliwych warunków konwencjonalne z objawami ciężkiej bie-
gicznym uciążliwej biegunki u niemowląt środowiskowych, z reguły uczestniczy kil- gunki z reguły były zakażone astrowiru-
i dzieci. W przeciwieństwie do tego, rzadko ka rożnych wirusów i/lub bakterii warun- sami i równocześnie kaliciwirusami oraz
wywołują u prosiąt do okresu odsadzenia kowo chorobotwórczych. koronawirusami o znacznie większej pa-
biegunkę, która z reguły ma u nich prze- O znaczeniu w wywoływaniu biegunki togenności niż te pierwsze (24).
bieg łagodny, bez zejść śmiertelnych (12). prosiąt przez kobuwirusa świadczą wyniki Astrowirusy świńskie, jak wynika to
Oprócz biegunki mogą wystąpić powikła- badań wykonanych w Korei (16). W prób- z badań wykonanych w Kanadzie (20),
nia ze strony układu oddechowego. Siew- kach kału od prosiąt z biegunką u 84,5% nie tworzą jednolitej grupy. Obecność od-
stwo adenowirusa z kałem po wyzdrowie- stwierdzono ten wirus w porównaniu do rębnych podgrup u większości zdrowych
niu może utrzymywać się ponad miesiąc. 19,3% dodatnich próbek, pochodzących od świń stanowi stałe z
ródło zakażeń prosiąt
Świńskie adenowirusy są jednym z czę- prosiąt zdrowych. Dowodzi to, że wśród już w okresie pierwszych dni życia. Moż-
stych, ale mniej ważnych czynników w etio- omawianych rodzajów wirusów kobuwi- liwa jest transmisja do innych gatunków
logii biegunek prosiąt i warchlaków w po- rus świń odgrywa znaczącą rolę w po- zwierząt oraz ludzi. Świnia stanowi zatem
równaniu do wirusów innych rodzajów. równaniu z przedstawicielami innych wi- ważny rezerwuar podlegających ewolucji
Obraz sekcyjny nie wykazuje charakte- rusów, współuczestniczącymi w wywoły- szczepów rodziny Astroviridae.
rystycznych zmian, wskazujących na ade- waniu biegunki. Potwierdzają to rezultaty Autorzy węgierscy (25) uważają, że
nowirusy jako przyczynę biegunki. Ich z Tajlandii, gdzie wykazano 99% wyników wskazane są stałe przeglądy świń w celu
identyfikację uzyskuje się przy użyciu: PCR dodatnich, badając próbki kału od prosiąt śledzenia szerzenia się wspomnianych
z odwrotną transkrypcją, seroneutralizacji z biegunką (15) w kierunku omawianego odmian (quasi-gatunków) astrowirusów,
Życie Weterynaryjne " 2012 " 87(2)
95
Prace poglądowe
zwłaszcza w aspekcie wykrywania szcze- o etiologii wieloczynnikowej. Można przy- 18. Solarska M., Midak-Siewirska A., Dzieciątkowski T.: Bie-
gunki o etiologii wirusowej. Post. Mikrobiol. 2009, 48,
pów zoonotycznych. Pogląd ten potwier- puszczać, że jednym z nich może być od-
197-206.
dzono na podstawie badań wykonanych kryty około 10 lat temu PCV2.
19. Bridger J.C.: Detection by electron microscopy of cali-
civiruses, astroviruses and rotavirus-like particles in the
w Chinach (26), stwierdzając, że świnie sta- Oprócz doskonalenia profilaktyki ogól-
faeces of piglets with diarrhoea. Vet. Rec. 1980, 107, 532-
nowią długookresowy rezerwuar o szero- nej, w tym dobrostanu świń w czasie kolej-
533.
kim wachlarzu różnych odmian astrowi- nych etapów chowu i cyklu produkcyjnego,
20. Luo Z., Roi S., Dastor M., Gallice E., Laurin M.A.,
L Homme Y.: Multiple novel and prevalent astrovirus-
rusów, podlegających ciągle mającej miej- wskazane jest dodatkowo monitorowanie
es in pigs. Vet. Microbiol. 2011, 149, 316-323.
sce zmienności. obecności wirusów w przewodzie pokar-
21. Monroe S.S.: Astroviridae. W: Carter M.J., Hermann J.,
Mitchel J.K., Sanchez-Fauquier A.: Virus taxonomy. W:
Rodzaj Reovirus (podobnie jak Rotavi- mowym świń, z uwzględnieniem możliwie
Fauquet C.M., Mayo M.A., Maniloff J., Desselberger U.,
rus) zaliczony jest do rodziny Reoviridae. szybkiej identyfikacji nowych odmian wy-
Ball L.A. (edit.): Eighth Report of the International Com-
Występuje u świń, a również u innych ga- wołujących biegunki u człowieka, zwłasz-
mittee on Taxonomy of Viruses, Elsevier, Amsterdam 2005,
s. 859-864.
tunków zwierząt oraz u człowieka. Należą- cza u noworodków i dzieci.
22. Kapoor A., Li L., Victoria J., Oderinde B., Mason C., Pan-
ce do niego szczepy uczestniczą w etiolo-
dey P., Zaidi S.Z., Delwart E.: Multiple novel astrovirus
gii wieloczynnikowych schorzeń przewo- Piśmiennictwo species in human stool. J. Gen. Virol. 2009, 90, 2965-2972.
23. Woode G.N., Pohlenz J.F., Gourley N.E., Fagerland J.A.:
du pokarmowego i układów oddechowego
Astrovirus and Breda virus infections of dome cell epithe-
1. El-Attar L., Dhaliwal W., Howard C.R., Bridger J.C.: Ro-
oraz rozrodczego. Jednak definitywne okre-
lium of bovine ileum. J. Clin. Microbiol. 1984, 19, 623-630.
tavirus cross-species pathogenicity: Molecular charac-
24. Spiral J., Shimizu M., Fukusy A.: Coronavirus-, calicivirus-,
ślenie ich znaczenia w etiologii biegunek
terization of a bovine rotavirus pathogenic for pigs. Vi-
and astrovirus-like particles associated with acute por-
rology 2001, 291, 172-182.
świń wymaga dodatkowych badań (4).
cine gastroenteritis. Jap. J. Vet. Sci. 1985, 47, 1023-1026.
2. Martella V., Pratelli A., Greco G., Tempesta M., Ferrari
Do namnażania i izolacji reowirusów
25. Reuter G., Pankovics P., Boros A.: Identification of a nov-
M., Losio M.N., Buonavoglia C.: Genomic characteriza-
el astrovirus in a domestic pig in Hungary. Arch. Virol.
najczęściej używaną linią komórkową jest
tion of porcine rotaviruses in Italy. Clin. Diagn. Lab. Im-
2011, 156, 125-128.
munol. 2001, 8, 129-132.
hodowla fibroblastów mysich L929. Na
26. Lan D., Ji W., Shan T., Cui L., Yang Z., Yuan C., Hua X.:
3. Varghese V., Das S., Singh N.B., Kojimak K., Bhattacha-
podstawie właściwości antygenowych roz- Molecular characterization of a porcine astrovirus strain in
rya S.K., Krishnan T., Kobayashi N., Naik T.N.: Molec-
China. Arch Virol 2011, DOI: 10.1007/s00705-011-1050-8.
różniono serotypy 1, 2 i 3. W diagnostyce ular characterization of a human rotavirus reveals por-
cine characteristics in most of the genes including VP6
laboratoryjnej stosowane są te same tech-
and NSP4. Arch. Virol. 2004, 149, 155-172.
niki, jak podano w odniesieniu do rotawi-
4. Yuan L., Stevenson G.W., Saif L.J.: Rotavirus and Reovi-
rusów świńskich, dostosowane do wykry- rus. W: Diseases of Swine. 9th ed., 2006, s. 435-454.
5. Benfield D.A., Francis D.H., McAdaragh J.P., Johnson
wania szczepów reowirusowych. Ze wzglę-
D.D., Bergeland M.E., Rossow K., Moore R.: Combined
du na powszechne występowanie swoistych
rotavirus and K99 Escherichia coli infection in gnotobi-
otic pigs. Am. J. Vet. Res. 1988, 49, 330-337.
przeciwciał antyreowirusowych, również
6. Kapikian A.Z., Hoshino Y., Chanock R.A.: Rotaviruses. W:
u osobników zdrowych nie znajdują zasto-
D.M. Kinipe, P.M. Holewy (edit.): Fields Virology. Phila-
sowania dla celów diagnostycznych bada- delphia: Lippincott-Raven and Wilkins Publisher, 2001,
s. 1787-1834.
nia serologiczne, które są przydatne w ba-
7. Shen Q., Zhang W., Yang S., Chen Y., Ning H., Shan T.,
daniach epidemiologicznych.
Liu J., Yang Z., Cui L., Zhu J., Hua X.: Molecular detection
and prevalence of porcine caliciviruses in eastern China
Szczepionki przeciwko reowirusom
from 2008 to 2009. Arch. Virol. 2009, 154, 1625-1630.
nie są produkowane, co jest następstwem
8. Wang Q.H., Costantini V., Saif L.J.: Porcine enteric calici-
małego ich znaczenia jako przyczyny strat
viruses: Genetic and antigenic relatedness to human cali-
civiruses, diagnosis and epidemiology. Vaccine 2007, 25,
w produkcji trzody chlewnej.
5453-5466.
W podsumowaniu można stwierdzić,
9. Kleiboeker S.B.: Porcine Adenowirus. W: Diseases of Swi-
że dzięki znacznemu rozwojowi w ostat- ne. 9th ed., 2006, s. 287-290.
10. Dea S., Elazhary M.A.: Cultivation of a porcine adenovi-
nich latach molekularnej diagnostyki wi-
rus in porcine thgyroid cell cultures. Cornell Vet. 1984,
rusologicznej możliwe stało się uzupeł-
74, 208-211.
nienie wiedzy na temat znanej w etiolo- 11. Hirahara T., Yasuhara H., Matusi O., Fukuyama S., Ya-
manaka M., Izumida A., Yoshiki K., Kodama K., Nakai
gii biegunek świń roli bakterii o udział
M., Sasaki N.: Growth activity of porcine adenoviruses
licznych gatunków wirusów warunkowo
in primary porcine testicular cell cultures. Ippon Juiga-
ku Zasshi 1990, 52, 1089-1091.
chorobotwórczych. Dzięki dostępności
12. Stanford S.E., Hoover D.M.: Enteric adenovirus infection
testów umożliwiających badanie genomu
in pigs. Can. J. Comp. Med. 1983, 47, 396-400.
różnych wirusów, zwłaszcza przy zasto- 13. Reuter G., Boldizs�r A., Kiss I., Pankovics P.: Candidate
new species of kobuvirus in porcine hosts. Emerg. Infect.
sowaniu RT-PCR, uzyskany został postęp
Dis. 2008, 14, 1968-1970.
w poznaniu ich właściwości biologicznych,
14. Yu J.M., Jin M., Zhang Q., Li H.Y., Li D.D., Xu Z.Q., Li J.S.,
a zwłaszcza chorobotwórczości i zmien- Cui S.X., Yang S.H., Liu N., Duan Z.J.: Candidate porcine
Kobuvirus, China. Emerg. Infect. Dis. 2009, 15, 823-825.
ności tych drobnoustrojów. W badaniach
15. Khamrin P., Maneekarn N., Kongkaew A., Kongkaew S.,
tych coraz częściej uwzględnia się ich wła- Okitsu S., Ushijima H.: Porcine kobuvirus in piglets, Thai-
land. Emerg. Infect. Dis. 2009, 15, 2075-2076.
ściwości zoonotyczne. W ostatnich latach
16. Park S.J., Kim H.K., Moon H.J., Song D.S., Rho S.M., Han
udoskonalono też taksonomię i bliżej po-
J.Y., Nguyen V.G., Park B.K.: Molecular detection of por-
znano dynamikę zmienności genetycznej cine kobuviruses in pigs in Korea and their association Prof. dr hab. Marian Truszczyński, Państwowy Instytut We-
with diarrhea. Arch. Virol. 2010, 155, 1803-1811.
warunkowo chorobotwórczych wirusów terynaryjny, Al. Partyzantów 57, 24-100 Puławy; e-mail:
17. Moser L.A., Schultz-Cherry S.: Pathogenesis of astrovi-
świń. Z przedstawionych danych wynika, [e-mail]
rus infection. Viral Immunol. 2005, 18, 4-10.
że zwłaszcza rotawirusy, pikornawirusy,
kaliciwirusy i astrowirusy należy uznać
Sprostowanie
za mogące wykazywać właściwości cho-
robotwórcze dla świń, zwłaszcza u osob- Na prośbę zainteresowanych informujemy, że studentka V roku Wydziału Medycyny
ników młodych, licząc od dnia ich urodze- Weterynaryjnej w Lublinie p. Eliza Niemczycka jest współautorką artykułu pt.:  Roz-
nia. Trudno obecnie określić, które spośród poznawanie hiperglikemii u koni . Artykuł ten został zamieszczony w ubiegłorocz-
scharakteryzowanych wirusów wywołu- nym numerze listopadowym  Życia Weterynaryjnego (s. 856 859).
jących biegunki świń mogą mieć znacze- Redakcja  Życia Weterynaryjnego
nie w inicjowaniu procesu chorobowego
Życie Weterynaryjne " 2012 " 87(2)
96