DSC04051

Informacje o wyutąpowuniu ouudów eoplejatocenakich we wscbod-af niej części Przedgórza Iłżeckiego pochodzą /. prao K. Pożary»ki«j U#łl), f C. Radlowskloj (llit>3) i J, Hurtowi ku (iii Ti). PlerWNzu sto wspomnianych autorek acharakterysowalit wspomniane owady nu podstawie odsłonięć! zgrupowanych w dolinie dolnej Kamiennej* Osady te układają się ze żwirów i piasków pozbawionych materiału skandynawskiego (lig. ł#j. Wśród żwirów dominuje materiał pochodzący /. Gór .Świętokrzyskich i ich obrieżeń mezozoicznychi a sporadycznie pojuwiują się w nicłi ote- ^; czoki rogowców karpackich. Zduniem K Pożuryskiej (1948) osady te zarówno z uwagi no swój skład petrograficzny, jak i niskie (dolinne) położenie różnią się od podobnych żwirów opisanych przez J. Samsonowi-, cza (1934) i zdają się być od nich młodsze.

Na tle przedstawionej charakterystyki eoplejstoceńskich osadów j rzecznych centralnej i wschodniej części regionu świętokrzyskiego szcz@irB golnie interesujące są dane dotyczące podobnych osadów Kotliny Sao-1 domierskiej (W. Laskowska-Wysoczańska, 1967b, 1971, 1975), a zwłaszcza wnioski w sprawie starszego wieku żwirów z Witowa i Majdanu i;! (willaTransz) i młodszego wieku żwirów z Leżajska i Sieniawy (początkowa część zlodowacenia południowopolskiego? — S. Dżułyński i ia, 1968). Cenna jest także uwaga, że okruchy rzekomych „menilitów", | często cytowanych przez badaczy serii eoplejstoceńskich, nie muszą być pochodzenia karpackiego, lecz „wywodzą się ze skał wału metakarpac-kiego we frakcji żwirowej” (S. Dżułyński i in., 1968).

Z przedstawionych uwag widać, że zarówno we wschodniej częśoB regionu świętokrzyskiego, jak i na obszarze Kotliny Sandomierskiej® występują co najmniej dwie eoplejstoceńskie serie rzeczne. Serie te różnią się nie tylko składem petrograficznym frakcji żwirowej, ale takiej położeniem hipsometrycznym, a więc zapewne i wiekiem. Wobec tego | rodzi się pytanie, czy na wspomnianych obszarach starsza z tych serii* reprezentuje aluwia plioceńskie, a młodsza aluwia eoplejstoceńskie, czy też, co wydaje się bardziej prawdopodobne, obie wymienione serie na-1 leży wiązać z akumulacją eoplejstoceńską, śladem zaś plioceńskiej sedymentacji rzecznej są najwyżej zachowane żwiry „preglacjalne” w Jaksmanicach kolo Przemyśla (W. Laskowska-Wysoczańska, 1975). Nie można wykluczyć także neotektonicznego zaburzenia pierwotnego po-2 łożenia żwirów eoplejstoceńskich, zwłaszcza w strefie przełomowego od-.J cinlca doliny Wisły przez wyżyny środkowopolskie.

W zachodniej części regionu świętokrzyskiego eoplejstoceńskie osady rzeczne nie odsłaniają się na powierzchni, lecz wypełniają głęboko wcięte doliny kopalne i leżą tam na głębokości ponad 50—60 m od po-wierzchni terenu, tj. około 160—170 m n.p.m W południowej częśćjH Wzgórz Koneckich i w rejonie Niecki Łopuszańskiej oraz Wzgórz Opo-a czyńskich występują eoplejstoceńskie piaski i żwiry pozbawione mato-* riału skandynawskiego, składające się z otoczaków piaskowców kasowych i krzemieni (okolice Radoszyc i Opoczna) — pochodzących za-|; pewne ze skał górnojurajskich (I. Jurkiewieżowa, mat. arch.; J. Lewan^l dowski, 1977) — oraz z kwarcytów i lidytów, zapewne pochodzenia pa** leozoicznego (Ruda Pilczycku). Osady eoplejstoceńskie w zachodniej czMJ ści regionu świętokrzyskiego spoczywają na skałach mezozoicznych i wypełniają kopalne doliny uchodzące ku zachodowi, zapewne w stronę dolin i obniżeń tektonicznych będących uprzednio miejscem nku*