DSC04159 (5)

il\ PARABOLA IRONU NA

il\ PARABOLA IRONU NA

tego drugiego jest zadaniem pozostawionym odbiorcy, który nie chciałby być jedynie „wui gary za torem” ządowaJajttcym się po

strzeganiem tego, co zewnętrznie jasne, a co w istocie jest sygnałem, impulsem inicjującym proces dochodzenia do ukrytego za pozorna oczywistością sensu.i

i W takiej perspektywie należy z pewnością odczytywać pozorny realizm Pierścieniu    „którego główny wątek akcji

dramatycznej przypomina w jakiejś mierze odpowiedź, jaką daje Norwid (posługi:-jc się zresztą - co sam zaznacza - parabolą) na pytanieLJak daleko zaszło..chrześcijaństwo socjalnie?”

W rata-._ w:' :^-.- - -ziz; :z narodzie i kraju niech człowiek mający i głodu skonać ukradnie bułkę chleba i niech powie przed sądem. i nawet przed sądem przysięgłych, gdzie pomiędzy nim a sędzią krucyfiks stać będzie: _Pan i Bóg mój z cudzego zboża kruszył kłosy dla uczniów swoich". Zaiste, skazany będzie taki człowiek jako złodziej na więzienie, i O Juliuszu Słowackim. VI 433—434)

G

jV dramacie o kradzież klejnotu HrabinjLZOslaje posądzony główny bohater. Mak-Yks, a w czasie rewizji okazuje się, że jedyną kradzieżą, jakiej się dopuścił, było zabranie podczas przyjęcia u Hrabiny ługu ..ztamków chleba” ze stołu. Zmuszony jest do upokarzającego tłumaczenia się, że ..kradzieży” swojej dokonał po prostu & głodu, a znaleziony przy nim pistolet nosi) z zamiarem popełnienia samobójstwa. Po przypadkowym odnalezieniu pierścienia zdeprymowana swoim poprzednim zachowaniem Hrabina — kiedy to dopuszczając myśl, że sprawcą kradzieży jest Mak-Yks i chcąc go w jakiś sposób ratować zeznawała fałszywie, że jest on umysłowo chory, a później, że mu sama raczyła podarować pierścień — widząc upokorzenie bohatera, ofiarowuje mu swoją rękę. Zakochany Mak-Yks, mimo że daje odczuć Hrabinie swoją świadomość motywów, jakie skłaniają ją do takiego kroku, przyjmuje tę ofiarę. Zaręczynom towarzyszy jednak, zarządzony przez Hrabinę ną koniec, mzyjęcia.

us-tt.PDO \&VT>IOnIA'¹'

PARABOLA IRONICZNA    XXVII

jv

.^fajerwerk ułożony w pierścień ogni sztucznych, a choć zachwyty ^zgromadzonych gośc{j(,.fikcja wyśmienita”, v,udanie-ogniste”) ^stanowią komentarze na jego widok, to równie dobrze mogą odnosić się do zrękowin Hrabiny z poeta Zbieżność gytnagi i oraz dwóch pierścieni — sztucznego na niebie i zaręczynowego — nie jest przypadkowa. Akcja sztuki znajduje swoje rozwiązanie w typowo komediowej konwencji: dochodzi do połączenia się dwojga głównych bohaterów. Jest prawdą jednak, że miłość swoją w wyszukanych słowach.wyznaje--jedyffl§-Mak-¥ksr-z-uśt Hrabiny.. naLomiast_»yehodzi. LylkjCLpn)pozy£ja.małżęństwQ_

W różny sposób bywała interpretowana przez komentatorów ta propozycja. rprzemialiaż' jaka zaszła w Hrabinie. Irena Sławińska traktuje ją jako „rozbudzenie prawdziwej kobiecości” w zetknięciu z prawdziwym, wstrząsającym cierpieniem Mak-Yksa. jako „przełamanie więzów konwencji salonowej” i „narodziny nowego-ozłowieczeństwa”, ale dodaje przy tym. że „to rozwiązanie jest jak gdyby — w trybie przypuszczającym”, że „i ten gest rzekomej ąbsolucji [Norwida] w stosunku do «kobiety świata» jest cokolwiek względny”¹⁷. '

Na zupełnie przeciwnym biegunie znajduje się interpretacja Juliusza W. Gomulickiego, który określa decyzję Hrabiny jako gest mający ją jedynie zrehabilitować w oczach zebranego towarzystwa, gest, który prowadzi do „przyszłej ale niechybnej katastrofy Mak-Yksa”, do^jegb^.całkowitego zniszczenia i załamania: moralnego i uczuciowego”. Pierścień Wielkiej-Damy to dla Wydawcy Norwida „tragedia, której ostateczna katastrofa dokona się dopiero po opuszczeniu kurtyny”/ Moralna i uczuciowa klęska Mak-Yksa. dająca się przewidaetTpo zakończeniu sztuki, jest prawdopodobna, choćby ze względu na zestawienie (w scenie z Majstrem Ogni Sztucznych) zaręczynowego pierścionka Hrabiny z symbolicznym zerem, do którego - jak pi-

¹⁷ I. Sławińska, O komediach Norwida, s. 37, 118, 119, 38.