DSC05267

16 Rozdział 1. Siedem kanonów stylu komunikatywnego

NIŻ:

LEPIEJ NAPISAĆ:

Nie powinieneś reagować złością na takie informacje.

Powinieneś takie informacje przyjmować ze spokojem.

Do żłobka przyjmujemy tylko dzied zdrowe. Do żłobka nie przyjmujemy dzieci chorych.

Konstrukcje negatywne, zakłócające równowagę komunikacyjną pomiędzy nadawcą a odbiorcą, są lepiej "zauważalne, skupiają bowiem uwagę na sobie. Dlatego też czasem konieczne jest ich użycie w celu szczególnego podkreślenia jakiegoś faktu. Zdanie Nie zapomnij wyłączyć żelazka jest wyrazistsze niż Pamiętaj, żeby wyłączyć żelazko, lecz może się spotkać ze złym przyjęciem ze strony odbiorcy, który poczuje się strofowany jak uczeń.

Zasada wystrzegania się wszelkich form negacji dotyczy nie tylko zdań, lecz także pojedynczych wyrazów. Prostota stylu wymaga, by pisać jakim ktoś (coś) jest wprost, bez owijania w bawełnę, por.

LEPIEJ NAPISAĆ: NIŻ:

biedny niebogaty

bliski niedaleki

lekki nieciężki

0 ładny niebrzydki

[Figura stylistyczna, polegająca na użyciu wyrazu o przeciwstawnym znaczeniu, ale z przeczeniem (np. niedobry zamiast zły), nosi nazwę litoty. Pozwala złagodzić lub zminimalizować wydźwięk słowa, które powinno się znaleźć w tekście, lecz którego nadawca nie chce lub nie może z jakichś powodów użyć. Decydując się na zastosowanie litoty, trzeba pamiętać, iż słowo zastępowane i słowo użyte w zamian nie są równoznaczne. Niegłupi nie znaczy tyle co mądry (choć jest określeniem pochlebnym) i na odwrót - określenie kogoś epitetem niemądry nie musi oznaczać, że jest on skrajnym głupcem.

ZWIĘZŁOŚĆ STYLU

1. Zwięzłość stylu jest przeciwstawiana jego rozwlekłości. Polega na unikaniu w tekście elementów językowych, które są zbędne ze względu na funkcję komunikatywną wypowiedzi i nie pełnią w niej żadnych funkcji stylistycznych. Zwięzłość stylu zwiększa się dzięki stosowaniu konstrukcji eliptycznych oraz syntetycznych. Umiejętność zwięzłego - a zarazem jasnego - pisania jest oznaką rzeczowości i stanowi dużą zaletę autora. Szekspir nazwał ją nawet „duszą błyskotliwości”.

2. Elipsa polega na pominięciu w zdaniu lub w sekwencji zdań jakiegoś składnika, który przy odbiorze daje się na ogół zrekonstruować na podstawie kontekstu. Elipsa stwarza konstrukcję niekompletną z punktu widzenia składniowego, lecz zamkniętą znaczeniowo, np.