DSC05480 (2)

rąą Sanaką SloaowmS*i— — —W-

-i m—

^or*' f>ei_n

'---

Uznańakach.l

SV«Ł3EŚęs-

stano-

.uiMBililrir —-t grunt szculci kościelnej, projektujią«r wy^i przy kościele parafialnym w Zako|»ancni i ■ ^1,0 —kaplicy    3 m ■ Tiiirii a rr < 1907) fundapi

jedną x nąjlfUM aj rh Ł^irmpHfikn<^i tego ..mtylu"*.

Byt to okies. gdy zgodnie s zamicnenaamt WiUticwican ..Myl zakopiad-próbowano zaszczepiać na terenie całej niemal Polski, Przenosząc Je _M grunt budownictwa murowanego.    Formy tnkie ^proponował

w Łodzi pokołows-I krakow-• »**- Izba Przem ys-< * 907). Szczególną Lwowie, gdzie nieście-i aztuki huculskiej. dcmicki z 1906 r., sr rn ssda nak ryty wyaoki-natorium dra SC. Sole-łask 1906-1908. Z Kolei e jako twórca budowli Hueulazczyznę. budując a (1903). Saun -----

“ —:---■ ■ ⁿ^rodow ym**: „stylowi

yęleaar ji .« sinym i miaszkaaiowym

które ko tematy

janaia** Tlaji ia rian ■ ■ ati i (1*74-1942). nysa Konstantego w niezwykłym pro-j, ą nr kuni ursowym kościoła św. Elżbiety we Lwowie <1903) oraz w Kas-przy ul. Chmielnej w Warszawie <1905). Pojawiły

iclu

innymi

i ~M - Stryjcń ski ego cieszyły aig wcM wówcza

Polski Dom

trzypiętrowy rozplanowane aa dra Łuszpiósk iego. z L 1932)    — znany głównie

glówny{ ■stylu ^|r»2» Oslatnim

__ _    ^    ______ _Tatrzańskiego

k opia rttzczyzny**    na teren ^łego

murowane budziło jednak przed 1910 r^Pd maleje, ustępując dworkowem u

, .stylowi swojskiemu" iją poza ram y ni—.

formy zakopiańskie na Boguckiego w M iknlicaeyn -    tyła* zakopiańskiego* * zaprojck towal w tyroj

^w rodzinnych twoich stronach, w Syłgudyl ^<lw*^r w Łsócuchowie kolo Lublina (19Q4)J itektoaicznym mtal się budynek Muzeum I Ekspansja ..zakopiańszczyzny*" na|

budownictwo murowane budziło jednak ostre ąą> jednym z powodów, że przed 1910 r. popular ] ¹ WitksciŁLc^m —|---■----------- pola inny m

r w budow-

stylu

akń

zaprezento

bie tprawę, ców XX

orzenlonc jest tcjaacj publikacji

historyz-

jed nocześnic

ze znamien eyni jesz ikiem wernak ularyz-I ud owej.

Interesująco prezentuje się obraz budownictwa sakralnego ziem polskich na przełomie wieków. Obserwowany już od lal siedemdziesiątych XIX wieku ożywiony ruch w dziedzinie budownictwa kościelnego z biegiem lat przybiera! aa sile, przyjmując nie spotykane wcześniej rozmiary. Do pierwszych lat naszego stuleciu na terenach zaboru rosyjskiego zdecydowanie dominowały formy neogotyckie interpretowane w duchu wypracowanej w poprzednich dekadach koncepcji „stylu wiilsno-bahyckiego". Okazale świątynie, wzorowane często na tyczenie wiernych, np. na kościele św. Floriana na Pradze, wznosił czołowy polski ncogolycysta J. P. Dzickoński. Były to ceglane budowle, najczęściej o układzie bazylikowym, z dwu wieżową fasadą i o wyrazistym ceglanym detalu: Radom (1898 1908). Żyrardów (1900-1903). Białystok (1900 -1905), Lódż-Chojny (od 1902). Architekt starał się wszakże różnicować także formy swoich budowli - szczególnie już na początku XX w. Przykładem może być kościół w Bielsku koło Płocka o zróżnicowanej architekturze z elementami „rodzimymi" czy też bardziej kameralne wiejskie kościoły o układzie halowym i jednej wieży w fasadzie w Kazimierzu koło Lodzi (1903-1914) i Liwiu (1905-1909).

Mniejsze z reguły wiejskie kościoły w swojej wersji ..gotyku wisiano-•bałtyckiego" budował Konstanty Wojciechowski (Gorzkowice. 1899. Milejów,

1902, Zduny - z trójwieżową fasadą, 1905, Wasahszki na Litwie, 1903). Dzidom tycia tego architekta stal się kościół Świętej Rodziny w Częstochowie (obecna katedra, od 1902), monumentalna budowla o formach zgodnych z konwencją ••gotyku wiślano-bałlyckiego", ukończona dopiero w latach pięćdziesiątych XX w., ze zwieńczeniami wież pochodzącymi z ostatnich lat minionego stuleoa. Ceglany ncogotyk na terenie Zagłębia Dąbrowskiego rozpowszechniał Józef Pomian-Poraiunowski (1864-1919), w kościołach w Dąbrowie Górniczej (1898 1912), Zagórzu (1898-1908) i następnych rozpoczynanych już na początku XX w. Z tego samego terenu należy jeszcze wyróżnić kościół parafialny w Zawierciu (1896-1903). autorstwa warszawskiego architekta Hugona Rudera.

bardziej urozmaicone formy neogotyckie, z wprowadzaniem motywów krakowskich, próbował zastosować S. Szyllcr w kościele w Dłutowie (1897), a później w Chctmicy Dużej koło Płocka (1906-1916) i Charłupi Malej kolo Sieradza (1907-1916) oraz w Druskienikach na Litwie (od 1907). Był on jednym z pierwszych, którzy zwrócili uwagę na formy polskiego renesansu,

I o czym była już mowa w odniesieniu do architektury świeckiej. Wprowadził je do architektury kościoła w Jedlni. przebudowanego w latach 1898 1901, wykorzystując np. charakterystyczne motywy polskiej attyki, a następnie w Niedźwiedzicy (1908). Z kolei w kościele w Bełdowie (1897) twórca starszego pokolenia Stanisław Adamczewski nawiązał do architektury póż-norcncsansowych budowli polskich z przełomu XVI i XVII w. Spcktakular-I _nym zwrotem w kierunku rc Desantowo-barokowych motywów był wspomt-I giny już wcześniej zwycięski projekt na kościół Zbawiciela w Warszawie