DSC06252 (3)

54

Jerzy Szmagalski

w takich grupach gier, jak np. w ‘Moje lepsze’, ‘Czy to nie jest okropne?’ grze koledzy gromadzą się, żeby utyskiwać wspólnie na kierownictwo’ tów, przepisy). ‘No i kto tu jest najlepszym superwizorem?’ (Ta gra pole ¹^ współzawodnictwie w przyciąganiu uwagi grupy częstymi, w zamierzeni^|| skotliwymi, głębokimi wypowiedziami w dyskusji). Szanse na pomocną żeńską superwizję można zwiększyć, ograniczając wielkość grupy do nąju3' 7 osób i zapraszając do niej pracowników o względnie zbliżonym zakresie ii fesjonalnych doświadczeń oraz wypracowując kontrakt angażujący uczestą⁰ ków do wykonywania konkretnych zdań organizacyjnych umożliwiający!' utrzymanie regularności pracy grupowej, a także wyznaczający zasady równ₀ rzędnego udziału w sesjach superwizyjnych.

Zastanawiając się nad upowszechnieniem superwizji pracy socjalnej, wp₀]_% skich warunkach tej pracy w pierwszej dekadzie XXI w., warto rozpatrywać grupowe formy superwizji jako szansę bardziej realną do wprowadzenia w wie, lu środowiskach, niż superwizja indywidualna. Jednak ze względu na nieekwi-walentne korzyści obu tych form zarówno dla pracowników socjalnych, jak i ich klientów i pracodawców, starania o rozwój grupowych form nie powinny wygasić dążenia do rozwoju superwizji indywidualnej.

Sesja superwizyjna

Niezależnie od funkcji, jaką przypisuje się superwizji, podstawowa procedura, która umożliwia osiągnięcie tych funkcji wymaga wyodrębnienia z toku codziennej pracy socjalnej. Dobrze unaocznia tę konieczność propozycja ogniskowania procedur superwizyjnych w odniesieniu do znanych nam już funkcji superwizji według Kadushina, opracowana przez Hawkinsa i Shoheta. Przedstawiają oni następujące kategorie ogniskowania pracy superwizorów wraz z funkcjami, które dzięki takim zogniskowaniom mogą być realizowane:

-    Zapewnianie superwizowanym pracownikom regularnej możliwości do refleksji nad treścią i procesem ich pracy (funkcja edukacyjna).

-    Rozwijanie rozumienia i umiejętności potrzebnych w pracy (funkcja edukacyjna).

-    Otrzymywanie informacji i innej perspektywy odnoszącej się do wykonywanej pracy (funkcje: edukacyjna i wspierająca).

1 Otrzymywanie informacji zwrotnej dotyczącej treści i procesu pracy (funkcje: edukacyjna i wspierająca).

-    Dowartościowywanie i wspieranie superwizowanych jako osób i jako pracowników (funkcja wspierająca).

-    Zapewnianie, aby superwizowani jako osoby i jako pracownicy nie byli pozostawieni sami w radzeniu sobie z trudnościami, problemami, przypisywaniem innym swoich bolesnych lub nieakceptowalnych emocji (funkcja wspierająca).

1 Zapewnianie możliwości rozpoznania i ekspresji stanów osobistego dys-tresu, pamięci przeszłych negatywnych doświadczeń, przeniesień i prze-ciwprzeniesień, które mogą być wywołane pracą (funkcje: menedżerska⁶’ i wspierająca).

i planowanie i lepsze wykorzystanie osobistych i profesjonalnych zasobów pracowników (funkcje: menedżerska i wspierająca).

1 Orientowanie raczej na proaktywność, niż na retroaktywność (funkcje: menedżerska i wspierająca).

i Zapewnianie wysokiej jakości pracy (funkcja menedżerska)⁷⁰.

Sesja superwizyjna, podstawowe narzędzie tej techniki, jest oparta na procedurze rozwiązywania problemów, stanowiącej podstawę ogólnych umiejętności metodycznych w pracy socjalnej. Wystarczy więc tutaj przypomnieć, że te umiejętności oparte są na rozumieniu problemu jako zadania (sytuacji), którego podmiot nie może rozwiązać za pomocą posiadanej wiedzy czy umiejętności. Rozwiązanie problemu staje się możliwe dzięki zaangażowaniu myślenia produktywnego, które prowadzi do opracowania projektów uzupełnienia tych braków. Pracownik socjalny służy swoim klientom pomocą w tym procesie. Procedura rozwiązywania problemów przebiega przez następujące etapy:

-    Definicja problemu;

-    Poszukiwanie projektów rozwiązań;

-    Ocena i wybór pożądanego rozwiązania;

-    Wdrożenie rozwiązania;

-    Ewaluacja efektów wdrożonego rozwiązania.

Przyjęcie rozwiązywania problemów za podstawową procedurę pracy socjalnej jest uzasadnione przynajmniej z dwóch powodów:

1)    usuwa trudności w funkcjonowaniu psychospołecznym podmiotu: jednostki, grupy, czy społeczności;

2)    stymuluje rozwój podmiotu w odpowiednich aspektach związanych z naturą problemu: emocjonalną, intelektualną czy społeczną⁷¹. Te funkcje powinna również realizować superwizja w odniesieniu do pracowników socjalnych indywidualnie i zespołów pracowniczych placówek pomocy społecznej.

Poniżej przedstawiony jest ‘scenariusz’ sesji superwizyjnej, który można zastosować zarówno do superwizji indywidualnej, jak i grupowej. Te wskazówki w każdej placówce powinny być zaadaptowane do jej warunków i funkcji. ¹

1

Autorzy tej kategoryzacji w miejsce używanego przez Kadushina terminu ‘funkcja administracyjna’ wprowadzili przyjęty w brytyjskiej literaturze przedmiotu termin ‘funkcja menedżerska’.

⁷⁰    P. Hawkins, R. Shohet, Superuision..., op.cit., s. 52.

⁷¹    Szerzej na ten temat zob: A.W. Nocuń, J. Szmagalski, Podstawowe umiejętności pracy socjalnej i ich kształcenie. Porozumiewanie się, rozwiązywanie problemów i konfliktów, Wydawnictwo Naukowe .Śląsk”, Katowice 1998, s. 75-104.