DSC06420 (2)

MisyDKHcjH wsuaznutow w ląjęciu S. in owaka

& Nowak (1965a) wyróżnił trzy typy wskaźników/w zależności od charakteru indicatum oraz typu związku łączącego wskaźnik z indicatum:

a)    empiryczne,

b)    definicyjne,

c)    informacyjne.

Oto ich krótka charakterystyka.

Ad a) - wskaźniki empiryczne. Mówimy o nich wtedy, gdy indicatum (czyli „zjawisko wskazywane” Z. — w terminologii S. Nowaka) jest obserwowaloe^Wtedy bowiem związek łączący wskaźnik W z indicatum ma charakter związku empirycznego^Na przykład wskaźnikiem empirycznym stanu temperatury jakiejś osoby może być wysokość słupka rtęci w termometrze, chociaż to czy owa osoba ma podwyższoną temperaturę można stwierdzić po tym, że ma wypieki na twarzy, że błyszczą jej oczy, ma spocone ciało itp. Zaletą tego typu wskaźników jest to, iż znacznie łatwiej stwierdzić ich występowanie niż stwierdzić wystąpienie obserwowalnego indicatum.

i Mówiąc ogólnie, wskaźniki empiryczne to takie wskaźniki „przy pomocy których teza o zachodzeniu pewnej korelacji między wskaźnikiem a zjawiskiem przezeń wskazy^ wanym jest tezą empiryczną, rozstrzygalną na drodze obserwacyjnej” (ibidem, s. 249).

Ad b) — wskaźniki definicyjne. W niektórych przypadkach dobór wskaźników wiąże się jednocześnie z podaniem definicji indicatum. W takich przypadkach S. Nowak mówi o wskaźnikach definicyjnych. Wskaźnikiem jest tu definiens danego zjawiska wskazywanego Z. Tak np. liczba uzyskanych w teście socjometrycznym wyborów przez osobę badaną jest wskaźnikiem pozycji społecznej tej osoby w grupie. Jest jednocześnie „liczba wyborów w teście socjometrycznym” dcfiniensem definiowanego terminu „pozycja spo-