DSC07872 (2)

R**c*owniki i przymiotniki deklinacji III (typ apólgloakowy i samogłoskowy),

mort&Us, -e śmiertelny mas, maris m obycząj, zwyczaj mato, -ire, -irl, -Itum zmieniać nimium zbyt, nadmiernie, zanadto nohUis, -e szlachecki, znakomity, szlachetny

nomen, -iois n imię, nazwisko, nazwa aMnąnam nigdy obsnm, obesse, obfui szkodzić odidsns, -a, -qm znienawidzony ołBcinm, -3 służba, obowiązek, powinność omen, onunis n znamię, wróżba, znak omnis, -e każdy, cały, wszystek opas, -eris n praca, dzieło, książka oratio, -ónis / mówienie, mowa parens, -entis m, f ojciec, matka, rodzic param mało

peritns, -a, -um (z gen.) doświadczony, obeznany z czymś, biegły pertineo, -ere, -ni, -tentum rozciągać się, sięgać, odnosić się do czegoś pleramąue zwykle praeceptor, -óris m nauczyciel praedltns, -a, -um obdarowany czymś qni, quae, quod który, jaki qnot ile

repedtio, -ónis / powtarzanie rei, rei / rzecz ie abl. od res

sapiens, -entis myślący, mądry, rozumny, mędrzec, filozof

sacer, -era, -amn święty, poświęcony bóstwu

scriptor, -óris m pisarz sine (z ab!.) bez tempus, -óris n czas, pora tot tyle

tot ... quot tyle ... ile rirfns, -itis / siła, męstwo, odwaga, doskonałość, zaleta vox, Tocis / glos, wołanie ralgaris, -e zwykły, powszedni, pospolity

VIII.

LECTIO

OCTAVA

mai. -itis / wiek, okres życia Aku Mater matka kartmdełka, podniosą średniowieczna nazwa wyśsjej uczelni, zwłaszcza uniwersytetu ars, artia sztuka Asia, -m Aga

rapt, -itis n głowa, główny rozdział crieher. -kris, -kre ogólnie znany, sławny Cicero, -óats Marcus Tuffius Cicero, Marek Tulliusz Cycero, 106 —43 p.n.e., najwybitniejszy mówca, teoretyk wymowy. stybsta i filozof rzymski cmtas. -ids / obywatelstwo, państwo coMBMms, -ewspólny, powszechny, ogólny

carpa, -arii ■ dało tłefictara, -i wykroczenie, błąd flngtaria. -ae wymowa użtiM, -tre, -ari, -atam oceniać, sądzić (■mm, -a, -md zadymiony, zakopcony paai, -eris « ród, gatunek, rodzaj haario, -ire, kanw, ksatm czerpać, pożyczyć, chłonąć homo, -mis m człowiek honor, -arii m zaszczyt, cześć, poszanowanie, urząd

hamaiiitas. -aźis/ludzkość, człowieczeństwo, uprzejmość, wykształcenie imago, Hnii / obraz, wizerunek, maska woskowa

inscribo. -m, Kripaj -scriptmn pisać na czym (z dat), zatytułować hhroc, qmL_ inacribantnr książki, które są zatytułowane H iaris I prawo lahor, -óris m praca, trud łez, legii/prawo, ustawa, postanowienie prawne

■agmtido, -sań / wielkość, potęga mitr, Matni /matka MMrahilii, ■ godny pamiętania, sławny mMauk, -e żołnierski, wojenny

DEKLINACJA iii

Do deklinacji 111 należą rzeczowniki i przymiotniki trzech rodzajów, kończone w gen. sing. na -łs. Temat w deklinacji 111 kończy się na spółgłoskę |ub -i. Zakończenia nom. sing. są bardzo różnorodne*, homo, homlnis m — człowiek lex, legia f — prawo, ustawa nomen, nominis n — Imię

Przymiotniki deklinacji 111 mogą mieć:

1)    3 zakończenia rodzajowe: -er (m), -is (/), -e (n)

acer ostry    acris ostra    acre ostre

celeber sławny    celebris sławna    edebre sławne

2)    2 zakończenia rodzajowe: -is (m, /), -e (n)

nobilis szlachetny, szlachetna    nobile szlachetne

militaris wojskowy, wojskowa    militare wojskowe

3)    1 zakończenie rodzajowe: -s (m, f ń)

felix szczęśliwy, szczęśliwa, szczęśliwe sapiens mądry, mądra, mądre

Istnieją trzy typy odmiany deklinacji ni, które różnią się między sobą w następujących przypadkach: abl. sing., gen. plur., nom. plur. dla rodzaju nijakiego.

Typ I (spółgłoskowy) abl. sing. -e, gen. plur. -um, nom. plur. rodzaju nijakiego -a.

Singularis
m			f		n
Nom. homo		człowiek	lex	prawo	nomen	imię
Gen.	homlnis	człowieka	legis	prawa	nominis	imienia
Dat.	homini	człowiekowi	legi	prawu	nomini	imieniu
Acc.	hominem człowieka		legem prawo		nomen	imię
Abl.	homine	człowiekiem	lege	prawem	n ominę	imieniem
Voc.	homo	człowieku	lex	prawo	nomen	imię
Pluralis
Nom. hornmes		ludzie	leges	prawa	nonńna	imiona
Gen.	hominum	ludzi	legom	praw	nominum	imion
Dat.	hominibus	ludziom	lcgibus	prawom	nominibus	imionom
Acc.	hornmes	ludzi	leges	prawa	nomina	imiona
Abl.	hominibus ludźmi		legibus	prawami	nominibus	imionami
Voc.	hornmes	ludzie	leges	prawa	nomina	imiona