DSC07881 (2)

n

PRZEGLĄD DEKLINACJI ŁACIŃSKICH

DcŁhnaga	I •a-	U *0-	III spółgł., -i-	IV •u-	V -e-
			Singularis
Nominativus	rosa	drcus	lex	sensus	res
Gcaebvus	rosae	circa	legis	sensus	rei
Dativus	rosae	drco	legi	sensui	rei
Accusativus	rosam	ćrcum	legem	sensum	rem
Ablatjvus	rosa	circo	lege	sensu	re
Vocativus	rosa	arce	lex	sensus	res
Pluralis
Nominatrius	rosae	ara	leges	sensus	res
Oenetivus	rosarum	arcorum	legum	sensuum	rerum
Dańvus	rosis	ards	legibus	sensibus	rebus
Accusativus	rosas	drcos	leges	sensus	res
Ablatńws	rosis	drcis	legibus	sensibus	rebus
Yocatmis	rosae	drci	leges	sensus	res

Temat rzeczowników i przymiotników znajdujemy w genetiwie liczby mnogiej odcinając w 1, 11 i V deklinacji zakończenie -rum, a w ni i IV deklinacji zakończenie -um. Temat rzeczowników i przymiotników deklinacji 1 kończy się na -a, deklinacji I na -o, deklinacji III na spółgłoskę lub -i, deklinacji IV na - u, deklinacji V na -e.

NOTA BENE!

Prawidłowość występujące we wszystkich deklinacjach: ablativus singularis równy jest tematowi, accusativus singularis składa się z tematu i końcówki -m, accusativus pluralis składa się z tematu i końcówki -s.

W akkusatiwie singularis deklinacji III końcówka -m jako element zgłosko- I twórczy rozwinęła się w -em, natomiast ablativus singularis ma końcówkę -e na I zasadzie analogii do zakończenia w akkusatiwie singularis -em.

SKŁADNIA NAZW MIEJSCOWOŚCI

W języku łacińskim nazwy miast (czy w ogóle miejscowości) oraz małych wysp (często z miejscowością tej samej nazwy) w odpowiedzi na pytania: unde? (skąd?), quo? (dokąd?), ubi? (gdzie?, w którym miejscu?) występują bez preyimków.

Na pytanie quo? (dokądś) odpowiada sam accusativus:

Romam

Athcnas

grundisium

Carthaginem

do Rzymu do Aten do Brundizjum do Kartaginy

Neapobm

Cracoviam

Vaxsoviam

Wratislaviam

do Neapolu do Krakowa do Wantowy do Wrocławia

Na pytanie unde? (shątfl) odpowiada sam ablativus:

Roma    z    Rzymu

Athenis    z    Aten

Brundisio    z    Brundizjum

Carthagine    z    Kartaginy

Neapoii    z    Neapolu

Cracovia    z    Krakowa

Varsovia    z    Warszawy

WratisUvia    z    Wrocławia

Na pytanie ubi? (gdzie?, w którym miejscu?) odpowiada:

- locativus (mający formę genetiwu), gdy nazwa miejscowości występuje w 1. p. deklinacji I i II:

Romae    w    Rzymie    Varsoviae    w Warszawie

Brundisii    w    Brundizjum    Wratislaviae    we Wrocławiu

Cracoviae    w    Krakowie

_ Iocativus (mający formę ablatiwu), gdy nazwa miejscowości występuje w 1. mn. lub w    deklinacji M:

Athenis    w    Atenach

Carthagine w    Kartaginie

Neapoii    w    Neapolu

Równozgłoskowe nazwy miejscowości zakończone w nom. sing. na -is otrzymują w acc. sing. zakończenie -im; abl. sing. -i; stąd od Neapoiis, Neapolis acc. sing. Neapolim; abl. sing. Neapoii.

Rzeczownik domus w odpowiedzi na pytania dokąd? skąd? gdzie? występuje, podobnie jak nazwy miejscowości, bez przyimka: domum do domu; domo z domu; domi (dawny locativus) w domu.

lnfinitivus perfecti, futuri passivi. Nominatjyus cum infinitŃo.

XIII. LECTIO TERTIA DECIMA

adipiscor, adipisci, adeptus sum osiągnąć, otrzymać, pozyskać admiiradfo, -onis / podziw, zdumienie Aeoeis, -fdos (-idis) f„Enada” — epopeja Wergiliusza

unatonus, -a, -um zakochany, miłosny artiBdóee kunsztownie Augustns, -i Gaius Iulius Caesar Octavia-nus Augustus, Oktawian August, 63 p.n.e. - 14 n.e., cesarz rzymski caesar, -ris cesarz

cannen, -ihis n pieśń, wiersz, poemat