204 R. Kotlińskj, K. Szamałek

porcji między liczebnością poszczególnych gatunków czy też zmianami w bioróżnorodności.

W związku z powyższym, każdy z przeprowadzonych eksperymentów zmierza do określenia:

-    stopnia naruszenia struktury osadów w warunkach zbliżonych do eksploatacji;

-    wpływu wydobycia na zmiany warunków fizykochemicznych wód przydennych i fizyczno-mechanicznych właściwości osadów;

-    warunków życia mega- i meiobentosu, ich składu i liczebności;

-    krótko- i długoterminowych zmian struktury bentosu oraz skali i szybkości ewentualnej reko-lonizacji zaburzonego osadu.

Wyniki tych badań stanowią podstawę do programowania zakresu prac monitoringowych przed, w trakcie i po eksploatacji przemysłowej (rys. 6.8).

Makroskalowym programem badań ekologicznych, zmierzających do określenia wpływu głębokowodnej eksploatacji na środowisko naturalne, był również niemiecki program DISCOL [Thiel, 1995; Schriever, 1995; Oebius, 1997]. W ramach tego programu, na przełomie lutego-marca 1989 r., przeprowadzono badania na obszarze o średnicy 10,8 km w Basenie Peruwiańskim na Pacyfiku z wykorzystaniem specjalnie skonstruowanego urządzenia typu „brona” do przemieszczania i wzmącania osadów na powierzchni dna morskiego (rys. 6.9). Program zakładał przeprowadzenie monitoringu procesów rekolonizacji na badanej powierzchni (rys. 6.10). Uzyskane wyniki wskazują, że ilościowy zakres rekolonizacji zaburzonego osadu nie idzie w parze z odtworzeniem jakościowej struktury biocenoz bytujących w tych osadach.

Przewidywany zakres zmian parametrów środowiska podczas wydobycia konkrecji polimeta-licznych jest uwarunkowany w znacznym stopniu rodzajem i charakterystyką stosowanych urządzeń wydobywczych. Do zasadniczych czynników determinujących pracę systemu wydobywczego, sposobu i metodyki prowadzenia eksploatacji mogą być zaliczone:

-    stosowana technologia wydobycia,

-    głębokość naruszania osadów dennych,

-    sposoby przemieszczania się po dnie agregatu wydobywczego (gąsienice, koła itp.),

-    sposób separacji osadów (wypłukiwanie konkrecji z osadów, zasięg zrzutu osadów),

-    obecność lub brak mechanizmów rozdrabniania konkrecji na dnie,

-    sposób transportu konkrecji na powierzchnię (system hydrauliczny czy air lift),

-    metodyka wstępnego wzbogacania na statku; głębokość zrzutu zanieczyszczeń;

-    charakterystyki procesów wydobywczych (wielkość, prędkość i ciężar kolektora zbierające go oraz jego wydajność).

Rys. 6.8. Schemat pracy disturbera (DSSRS) i potencjalne zanieczyszczenia w procesie wydobycia konkrecji

Źródło: Kolliński, Szamałek na podstawie Fukushima, 1995.